Από τη δεκαετία του ’70, προαγωγικές εξετάσεις σε σχολεία, εισαγωγικές εξετάσεις σε πανεπιστήμια, αλλά και ενδοπανεπιστημιακές εξετάσεις, διεθνώς, πραγματοποιούνται συστηματικά με ερωτήσεις πολλαπλών επιλογών. Οι ερωτήσεις αυτές αποτελούν πλέον παγκοσμίως ένα διαδεδομένο τρόπο εξέτασης μαθητών, φοιτητών και πτυχιούχων. Η αντικειμενικότητα και η μηχανοποιημένη διόρθωσή τους τις έχει κατατάξει σε περίοπτη θέση στη λίστα επιλογής και αξιολόγησης των εξεταζόμενων.
Δυστυχώς, όμως, στην ελληνική πραγματικότητα οι εξελίξεις έρχονται με λίγη καθυστέρηση. Μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του ’90 η εμφάνισή τους –στο χώρο της χημείας– περιοριζόταν αποκλειστικά στους πανελλήνιους μαθητικούς διαγωνισμούς. Η εξάπλωση, όμως, της επιστήμης της διδακτικής, αλλά και η δημιουργία του Κέντρου Εκπαιδευτικής Έρευνας, έδωσε νέα ώθηση σε αυτού του τύπου τις ερωτήσεις. Σήμερα αναμφισβήτητα αποτελούν ένα σημαντικό κομμάτι της αξιολόγησης των εξεταζόμενων πριν και μετά το πανεπιστήμιο, καλύπτοντας το 25% της βαθμολογίας στις πανελλαδικές εξετάσεις, το 40% στους διαγωνισμούς χημείας και το 100% στους διαγωνισμούς του Α.Σ.Ε.Π.
Παρόλη, όμως, την εξάπλωση των ερωτήσεων σε νευραλγικούς τομείς, το μεγαλύτερο μέρος των εξεταζόμενων δε γνωρίζει πώς να αντιμετωπίσει ένα διαγώνισμα πολλαπλών επιλογών. Ο λόγος είναι διττός. Αφενός η αποσπασματική εξέταση της ύλης με ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής, που γίνεται από την πρωτοβάθμια μέχρι την τριτοβάθμια εκπαίδευση, και αφετέρου η ανύπαρκτη επιμόρφωση των εξεταζόμενων για το πώς να αντιμετωπίσουν τις εν λόγω ερωτήσεις.
Ειδικά όταν πρόκειται για διαγωνισμό, το γεγονός αυτό φέρνει σε μειονεκτική θέση όλους τους εξεταζόμενους, που φοίτησαν στην Ελλάδα, έναντι των συναδέλφων τους, που σπούδασαν στο εξωτερικό και γαλουχήθηκαν με αυτού του είδους τις εξετάσεις. Γίνεται πρόδηλο, λοιπόν, ότι το πρόβλημα ξεκινά από το γεγονός ότι οι μαθητές και οι φοιτητές της χώρας ποτέ δεν εξετάστηκαν συστηματικά σε ερωτήσεις πολλαπλών επιλογών.
Εκτιμώντας ότι στα επόμενα χρόνια οι ερωτήσεις πολλαπλών επιλογών θα καθιερωθούν και σε άλλους τομείς της εκπαίδευσης, αποφάσισα μετά από ενδελεχή μελέτη της βιβλιογραφίας να γράψω ένα βιβλίο με πρωτότυπες ερωτήσεις τέτοιου τύπου.
Το βιβλίο αυτό έχει ως σκοπό να βοηθήσει το σύνολο των απασχολούμενων με τη δευτεροβάθμια και τριτοβάθμια εκπαίδευση (μαθητές, φοιτητές, πτυχιούχους, εκπαιδευτικούς, ακαδημαϊκούς), να κερδίσουν λίγο από το χαμένο χρόνο.
Ειδικότερα για τους εξεταζόμενους, να τους βοηθήσει να αποσαφηνίσουν χημικές έννοιες και να αναπτύξουν μια βαθύτερη χημική σκέψη, βοηθώντας τους ταυτόχρονα να κερδίσουν την αυτοπεποίθησή τους στην αντιμετώπιση τέτοιου είδους ερωτήσεων. Για τους καθηγητές, που δεν έχουν επιμορφωθεί πώς να δομούν ερωτήσεις πολλαπλών επιλογών, το βιβλίο θα αποτελέσει μια βάση πληροφόρησης και γνώσης, βοηθώντας τους να αξιοποιήσουν όσο το δυνατόν περισσότερο αυτού του είδους την αξιολόγηση.
Για την επίτευξη των παραπάνω σκοπών έχει επιλεχθεί ένα ανώτερο επίπεδο ερωτήσεων χημείας, πρωτόγνωρο για την ελληνική βιβλιογραφία, που καλύπτει το σύνολο των γενικών γνώσεων που πρέπει να έχει κάθε απασχολούμενος με το αντικείμενο. Επιπλέον, για την καλύτερη κατανόηση των απαντήσεων, αλλά και για την εμβάθυνση στη φιλοσοφία δόμησης των ερωτήσεων, στο τέλος κάθε κεφαλαίου υπάρχει αναλυτική αιτιολόγηση της απάντησης και σχολιασμός των λανθασμένων απαντήσεων.
Περιεχόμενα
- Εισαγωγή
- Για τον εξεταζόμενο
- Οδηγίες για τις εξετάσεις
- 1. Βασικές Έννοιες Χημείας
- Μονάδες, άτομα, μόρια, ιόντα, πυκνότητα, περιεκτικότητα, Αr, Mr, mole, συγκέντρωση, στοιχειομετρία, βασικές χημικές αντιδράσεις
- 2. Κβαντική Θεωρία και Ηλεκτρονιακή Δομή
- Ενέργεια, φωτόνια, απροσδιοριστία, τροχιακά, s, p, d, αρχή ηλεκτρονιακής δόμησης
- 3. Περιοδικότητα και Περιοδικός Πίνακας
- Ατομική ακτίνα, ενέργεια ιοντισμού, ηλεκτρονική συγγένεια, ηλεκτραρνητικότητα, περιοδικός πίνακας, ιδιότητες στοιχείων
- 4. Γεωμετρία και Δεσμοί
- Ομοιοπολικός, ετεροπολικός δεσμός, δομές Lewis, συντονισμός, τυπικό φορτίο, θεωρία VESPER, διπολική ροπή, θεωρία δεσμού σθένους, υβριδισμός, θεωρία μοριακών τροχιακών, τάξη δεσμού
- 5. Πυρηνική Χημεία
- Ασταθείς πυρήνες, ακτινοβολίες α, β, γ, ραδιενέργεια, ραδιοχρονολόγηση, ενεργότητα, χρόνος υποδιπλασιασμού
- 6. Αέρια Κατάσταση
- Ιδανικά αέρια, καταστατική εξίσωση, τάση ατμών καθαρής ουσίας, νόμος μερικών πιέσεων Dalton, κινητική θεωρία, μοριακές ταχύτητες, διαπίδυση, πραγματικά αέρια
- 7. Υγρή και Στερεά Κατάσταση
- Διαμοριακές δυνάμεις, μετατροπές καταστάσεων, διαγράμματα φάσεων, διαλύματα, νόμος Rault, προσθετικές ιδιότητες (ταπείνωση σημείου τήξεως, ανύψωση σημείου ζέσεως, ωσμωτική πίεση), κολλοειδή, κρύσταλλοι
- 8. Θερμοχημεία
- Ενέργεια, ενθαλπία, πρότυπες ενθαλπίες, θερμιδομετρία, νόμος του Hess
- 9. Χημική Κινητική
- Ταχύτητα αντίδρασης, θεωρία συγκρούσεων, θεωρία μεταβατικής κατάστασης, διαγράμματα δυναμικής ενέργειας, εξίσωση Arrhenius, χρόνος ημιζωής, νόμος ταχύτητας, μηχανισμοί, κατάλυση
- 10. Χημική Ισορροπία
- Σταθερές ισορροπίας Κc, Κp, αρχή του Le Chatelier
- 11. Οξέα – Βάσεις – Aλατα
- Ορισμοί κατά Arrhenius, Brönsted-Lowry και Lewis, σκληρότητα, μαλακότητα, σχετική ισχύς.
- 12. Χημικές Ισορροπίες Οξέων και Βάσεων
- pH, Κw, ιοντισμός ισχυρών και ασθενών οξέων, Ka, Kb, Ε.Κ.Ι., ρυθμιστικά διαλύματα, καμπύλες ογκομέτρησης, διαλυτότητα, Ksp
- 13. Θερμοδυναμική
- 1ος θερμοδυναμικός νόμος, εντροπία, 2ος και 3ος θερμοδυναμικός νόμος, ελεύθερη ενέργεια, ελεύθερη ενέργεια και ισορροπίες
- 14. Ηλεκτροχημεία
- Αριθμός οξείδωσης (Α.Ο.), οξείδωση-αναγωγή, γαλβανικά στοιχεία, ηλεκτρεγερτική δύναμη (ΗΕΔ), ισορροπία και ΗΕΔ, εξίσωση του Nernst, μπαταρίες, ηλεκτρολυτικά στοιχεία, στοιχειομετρία ηλεκτρόλυσης
- 15. Οργανική Χημεία Ι
- Ονοματολογία, ομόλογες σειρές, καρβωνιόντα, ηλεκτρονιακά φαινόμενα, ισχύς οργανικών οξέων και βάσεων, συντονισμός, αρωματικότητα, ισομέρεια, στερεοχημεία, δομή κυκλικών ενώσεων
- 16. Οργανική Χημεία ΙΙ
- Αντιδράσεις, μηχανισμοί αντιδράσεων, φασματοσκοπία μαζών (MS), φασματοσκοπία υπέρυθρου (IR)
- 17. Βιοχημεία – Πολυμερή
- Υδατάνθρακες, λιπίδια, αμινοξέα, πολυμερή
- 18. Εργαστηριακές Διαδικασίες
- Όργανα, διατάξεις, τεχνικές, μέθοδοι
- Α’ Επαναληπτικό Διαγώνισμα
- Β’ Επαναληπτικό Διαγώνισμα
