Μέσα από μια διεπιστημονική, πελατοκεντρική, διοργανωσιακή θεώρηση της ποιότητας, το βιβλίο Διαχείριση Ποιότητας στις Επιχειρήσεις Γεωργίας, Τροφίμων & Ποτών των συγγραφέων Φ. Καρυπίδη, Α. Κοντογεώργου και Δ. Τσελεμπή ανταποκρίνεται στις σύγχρονες μαθησιακές ανάγκες. Με τις έννοιες που περιέχονται στις νεότερες εκδόσεις των προτύπων διαχείρισης ποιότητας και το πνεύμα της ολιστικότητας και της συνεχούς βελτίωσης, δίνεται έμφαση στη συστημική και δυναμική προσέγγιση.
Στα δεκαέξι κεφάλαια, αναπτύσσονται θέματα, όπως:
• Ποιότητα και Μάρκετινγκ
• Τυποποίηση και Έλεγχος Ποιότητας
• Στρατηγική Ποιότητας και Αξία
• Εξελίξεις στην έννοια και στη Διαχείριση της Ποιότητας
• Διοίκηση Ολικής Ποιότητας
• Συστήματα Διαχείρισης Ποιότητας και Πιστοποίηση
• Τεχνικές και Εργαλεία
• Διαχείριση Ποιότητας και Διακινδύνευσης στην Αλυσίδα Εφοδιασμού
• Οικονομική της Ποιότητας
• Ικανοποίηση Πελατών
• Προδιαγραφές αναφοράς για την ασφάλεια των τροφίμων (HACCP, GHP, GMP)
• Εφαρμογή συστημάτων διαχείρισης ποιότητας και περιβάλλοντος με τα πρότυπα AGRO, GlobalG.A.P., SQF, BRC, IFS, ISO 9001, ISO 22000, ISO 14001
Οι αλλαγές στο σύνθετο και ρευστό παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον των επιχειρήσεων, τις οδηγούν σε συνεχείς αναπροσαρμογές και αναδιαρθρώσεις. Η ικανοποίηση των πελατών εξαρτάται όλο και πιο πολύ από την ικανότητα των ανθρώπων κάθε επιχείρησης να ανακαθορίζουν τους στόχους τους, σύμφωνα με τα μεταβαλλόμενα ενδιαφέροντα και τις “μετακινούμενες” προσδοκίες των πελατών και των άλλων ενδιαφερόμενων μερών. Με αυτές τις αλλαγές, συμβαδίζουν οι συνεχείς αναθεωρήσεις στην έννοια της ποιότητας, καθώς και στη διαχείρισή της. Οι σύγχρονες προσεγγίσεις διαχείρισης της ποιότητας διαπνέονται από μια δυναμική θεώρηση. Το πνεύμα αυτό διαπερνά τις τελευταίες αναθεωρήσεις των προτύπων του ISO.
Όπως σημειώνεται στην τελευταία έκδοση του ISO 9000, ο επιχειρηματικός αλλά και κάθε οργανισμός, διαθέτει πολλά συστήματα διαχείρισης, τα οποία ενοποιούνται σε ένα ενιαίο σύστημα. Οι στόχοι του οργανισμού για την ποιότητα προϊόντων και υπηρεσιών, την ασφάλεια τροφίμων, την ανάπτυξη, το περιβάλλον, την υγεία και την ασφάλεια στην εργασία, την ενέργεια, τη διακινδύνευση, την προστασία προσωπικών δεδομένων, την κερδοφορία, τη χρηματοδότηση, κ.λπ., επιτυγχάνονται αποτελεσματικότερα και αποδοτικότερα όταν κάθε σύστημα διαχείρισης ενοποιείται με τα άλλα συστήματα της επιχείρησης.
Ο επιχειρηματικός οργανισμός είναι ένα σύνθετο σύστημα που αναπροσαρμόζεται διαρκώς, σε ένα δυναμικό – ζωντανό – κόσμο. Η διαχείριση της ποιότητας απαιτεί συμμετοχή όλων των ανθρώπων, αφού η αλυσίδα ποιότητας και αξίας εξαρτάται από την ευρεία γνώση, την εξειδίκευση και τις ικανότητες των ανθρώπων, την ηθική, τη συνέπεια, την ομαδικότητα, την επικοινωνία, την υπευθυνότητα. Έτσι, φαίνεται η ανάγκη να αναδιαρθρωθεί το γνωστικό υπόβαθρο και να αναμορφωθούν οι ικανότητες των ανθρώπων της επιχείρησης αλλά και των φορέων που συνεργάζονται με αυτήν, όπως: προμηθευτές, πελάτες, σύμβουλοι, ελεγκτές, επιθεωρητές, φορείς παροχής υπηρεσιών πιστοποίησης, εργαστηριακών αναλύσεων, μεταφοράς, πληροφορικής, προβολής, χρηματοδότησης, ασφάλισης, κ.λπ..
Την ποιότητα που παράγει η ελληνική φύση, από το αγρόκτημα μέχρι το πιάτο, τη συνδημιουργούν: αγρότες, συνεταιρισμοί, μεσίτες, επεξεργαστές/μεταποιητές, χονδρέμποροι, αντιπρόσωποι, εξαγωγείς, εισαγωγείς, λιανοπωλητές, καταστήματα εστίασης και αναψυχής. Στην οικοδόμηση της ποιότητας αυτής, συνεισφέρουν επίσης πολλοί άλλοι φορείς οι οποίοι συνεργάζονται, συμμαχούν στρατηγικά μαζί τους και αλληλεπιδρούν ή προσφέρουν υπηρεσίες στις επιχειρήσεις και στην κοινωνία.
Στο παρόν βιβλίο, υιοθετείται το πνεύμα της ολιστικότητας και της συνεχούς βελτίωσης της ποιότητας. Δίνεται έμφαση στην πελατοκεντρική, συστημική και δυναμική προσέγγιση με τις έννοιες που περιέχονται στις νεότερες εκδόσεις των προτύπων διαχείρισης ποιότητας ISO, όπου συμπεριλαμβάνεται και η διασφάλιση της ποιότητας. Αυτή η θεώρηση προϋποθέτει διεπιστημονική αντίληψη και διοργανωσιακή διαχείριση των ζητημάτων ποιότητας, με συμμαχίες επιχειρήσεων, οργανισμών, υπηρεσιών και οργανώσεων.
Το βιβλίο αποτελείται από δεκαέξι κεφάλαια ομαδοποιημένα σε τρία μέρη. Στο πρώτο μέρος, το εισαγωγικό, παρουσιάζονται, αρχικά, θέματα που βοηθούν να γίνει κατανοητό το επιχειρηματικό περιβάλλον, μέσα στο οποίο διαμορφώνει στόχους ποιότητας, οργανώνεται και λειτουργεί, επιβιώνει, κατακτά επιτυχίες ή αριστεύει, η αγροτική επιχείρηση, η επιχείρηση τροφίμων ή ποτών, καθώς και κάθε άλλη επιχείρηση που εμπλέκεται στην παραγωγή, παρασκευή και πώληση τροφίμων ή ποτών, είτε παρέχει υπηρεσίες προς αυτές. Ακολουθούν επιλεγμένα θέματα που βοηθούν να γίνουν κατανοητά η εξελισσόμενη έννοια και οι τρόποι διαχείρισης της ποιότητας, καθώς και να διευκολυνθεί η αντιστοίχιση των στόχων ποιότητας προς τις στρατηγικές της επιχείρησης. Στη συνέχεια, παρουσιάζονται θέματα ελέγχου ποιότητας και ελέγχου της παραγωγικής διεργασίας, ενώ ακολουθεί παρουσίαση αντικειμένων που βοηθούν τον αναγνώστη και την αναγνώστρια να εξοικειωθεί με τη συστημική προσέγγιση στη διαχείρισης της ποιότητας, τις διεργασίες, την τεκμηρίωση, την πρόληψη, την επιθεώρηση και την ιχνηλασιμότητα.
Στο δεύτερο μέρος παρουσιάζονται επιλεγμένα θέματα ανάλυσης των αποφάσεων διαχείρισης της ποιότητας που βοηθούν την επιχείρηση να προχωρήσει στην εφαρμογή ενός συστήματος διαχείρισης ποιότητας. Ακολουθεί η παρουσίαση τεχνικών και εργαλείων βελτίωσης της ποιότητας. Στη συνέχεια, παρουσιάζεται το σύστημα διαπίστευσης και οι διαδικασίες πιστοποίησης συστημάτων διαχείρισης ποιότητας, ακολουθούμενα από επιλεγμένα θέματα για την εφαρμογή της διοίκηση ολικής ποιότητας. Στο δέκατο κεφάλαιο παρουσιάζεται η διοργανωσιακή διαχείριση της ποιότητας στην αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων/ποτών, σε συνεργασία με προμηθευτές, πελάτες, πωλητές, επιχειρήσεις που παρέχουν υπηρεσίες αλλά και δημόσιες αρχές ή υπηρεσίες. Επειδή το σύγχρονο περιβάλλον γεννά πολλές αβεβαιότητες, προστίθεται η διαχείριση της διακινδύνευσης και της ασφάλειας δεδομένων. Ακολουθεί η κοστολόγηση της ποιότητας που βοηθά να λαμβάνονται αποδοτικές αποφάσεις, καθώς και η ικανοποίηση του πελάτη που είναι το σημαντικότερο από τα ενδιαφερόμενα μέρη κάθε επιχείρησης.
Στο τρίτο μέρος παρουσιάζονται επιλεγμένες εφαρμογές συστημάτων διαχείρισης ποιότητας στην πρωτογενή παραγωγή, στην επεξεργασία αγροτικών προϊόντων, στην παρασκευή, παραγωγή και προετοιμασία τροφίμων και ποτών, στο εμπόριο, στις πωλήσεις, στην εστίαση, παίρνοντας υπόψη ότι η ποιότητα εμπεριέχει και περιβαλλοντικές διαστάσεις. Πιο συγκεκριμένα, γίνονται συνοπτικές παρουσιάσεις που βοηθούν στην κατανόηση της σημασίας των προδιαγραφών αναφοράς για την ασφάλεια των τροφίμων (HACCP, GHP, GMP) και στην εφαρμογή συστήματος διαχείρισης ποιότητας και περιβάλλοντος με τα πρότυπα AGRO, GlobalG.A.P., SQF, BRC, IFS, ISO 9001, ISO 22000, ISO 14001, ακολουθώντας τις πιο πρόσφατες εκδόσεις τους.
Παίρνοντας υπόψη τις εξελισσόμενες και διευρυνόμενες ανάγκες σε γνώσεις και ικανότητες των ανθρώπων που έχει η διαχείριση της ποιότητας, το βιβλίο περιέχει μεγάλο εύρος θεμάτων και αντικειμένων, στην πιο πρόσφατη εκδοχή. Παρέχει την ευχέρεια στους ενδιαφερόμενους και τις ενδιαφερόμενες, να επιλέξουν αυτά που ανταποκρίνονται καλύτερα στις μαθησιακές, διδακτικές, ερευνητικές, πρακτικές ή επαγγελματικές τους ανάγκες. Απευθύνεται, καταρχάς, σε φοιτητές και φοιτήτριες γεωπονικών επιστημών, επιστήμης και τεχνολογίας τροφίμων και ποτών, διοίκησης επιχειρήσεων και οικονομίας, μηχανικής, χημείας, καθώς και άλλων συναφών επιστημονικών πεδίων. Οι διδάσκοντες/διδάσκουσες έχουν στη διάθεσή τους ευρύ αλλά και εξειδικευμένο, επικαιροποιημένο, υλικό για να επιλέξουν αυτό που ανταποκρίνεται καλύτερα στις μεταβαλλόμενες, πολυσχιδείς, απαιτήσεις της νέας εποχής. Απευθύνεται επίσης σε κάθε ενδιαφερόμενο/η, όπως είναι τα επιστημονικά και διοικητικά στελέχη υπηρεσιών και οργανισμών του δημοσίου, τα στελέχη των επιχειρήσεων, καθώς και τους επιχειρηματίες.
Το βιβλίο είναι καρπός μακρόχρονης συγγραφικής προσπάθειας η οποία βασίζεται στις συναφείς σπουδές και στην πολυετή διδακτική, ερευνητική, επαγγελματική εμπειρία των συγγραφέων, στα αντικείμενα διαχείρισης της ποιότητας και σε άλλα συναφή αντικείμενα.
Οι συγγραφείς απευθύνουν ιδιαίτερες ευχαριστίες στις οικογένειες τους για την κατανόηση και την ένθερμη συμπαράσταση, κατά τη διάρκεια συγγραφής, καθώς και στους εκδότες του βιβλίου για την ιδιαίτερη φροντίδα και την τεχνική επιμέλεια του βιβλίου.
Φίλιππος Καρυπίδης, Αχιλλέας Κοντογεώργος, Δημήτριος Τσελεμπής