Χώρος και Περιβάλλον

Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Αστικού Περιβάλλοντος και Ανθρώπινου δυναμικού, Πάντειο Πανεπιστήμιο

Πρόλογος των κ.κ. Παναγιώτη Γετίμη, Γρηγόρη Καυκαλά

Το παρόν βιβλίο περιλαμβάνει κείμενα τα οποία αρχικά παρουσιάστηκαν στο πλαίσιο του εθνικού Συνεδρίου του περιοδικού ΤΟΠΟΣ το οποίο πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα στις 8-9 Μαρτίου 2002 με τον τίτλο «Χώρος και Περιβάλλον: Παγκοσμιοποίηση – Διακυβέρνηση – Βιωσιμότητα». Εδώ περιλαμβάνονται μόνο όσα κείμενα εισηγήσεων υποβλήθηκαν πλήρη και μετά από περαιτέρω επεξεργασία κατά την κρίση των συγγραφέων τους.
Οι βασικές ενότητες του βιβλίου αντιστοιχούν στις κύριες θεματικές περιοχές του συνεδρίου:

• Παγκοσμιοποίηση και Χωρική Ανάπτυξη
• Περιφέρειες και Χωρική Συνοχή
• Βιώσιμη Αστική Ανάπτυξη
• Περιβαλλοντική Διαχείριση και Σχεδιασμός
• Τουρισμός και Πολιτισμικές Ταυτότητες

Στην επιτυχή διεξαγωγή του Συνεδρίου που είχε στόχο να αναδειχθεί αλλά και να ανανεωθεί μέσω της δημοσιοποίησης και ανταλλαγής απόψεων το πλήρες φάσμα ενδιαφερόντων που καλύπτει το περιοδικό, συνέβαλαν πολλά άτομα και φορείς. Θέλουμε εδώ να αναγνωρίσουμε τη συμβολή των φίλων και συναδέλφων που συμμετείχαν στις εργασίες του συνεδρίου και ιδιαίτερα τους/τις συγγραφείς των άρθρων του παρόντος βιβλίου που ανταποκρίθηκαν πρόθυμα στην πρόσκληση μας. Η ανταπόκριση αυτή αποτελεί την καλύτερη ανταμοιβή των προσπαθειών μας και είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντική για την ανάληψη αντίστοιχων πρωτοβουλιών στο μέλλον.
Θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε ιδιαίτερα το Υπουργείο ΠΕΧΩΔΕ και ιδιαίτερα τον τότε Γ.Γ. Καθηγητή κ. Ηλία Μπεριάτο και τον Πρόεδρο της Τράπεζας Πειραιώς κ. Μιχάλη Σάλλα για τη χορηγία υποστήριξης του Συνεδρίου.
Τόσο η διοργάνωση του συνεδρίου όσο και η αρχική συγκέντρωση των κειμένων θα ήταν αδύνατη χωρίς τις προσπάθειες που κατέβαλαν οι κκ. Λίτσα Τσερπέλη, Ντιάνα Βελισαράτου και Ελίνα Σαμουρκασίδου για την επικοινωνία με τους εισηγητές και προσκεκλημένους και την αρχική συγκέντρωση και συστηματοποίηση των κειμένων τους. Η καλλιτεχνική επιμέλεια της αφίσας και του προγράμματος του συνεδρίου καθώς και το γραφιστικό που χρησιμοποιήθηκε στη σύνθεση του εξωφύλλου οφείλεται στην κ. Παυλίνα Αλεξανδροπούλου.
Τη συνολική σχεδιαστική επιμέλεια της παρούσας έκδοσης καθώς και την εποπτεία της ηλεκτρονικής επεξεργασίας είχε ο κ. Δημήτρης Φουτάκης. Η ηλεκτρονική επεξεργασία των κειμένων έγινε από την κ. Δήμητρα Κωνσταντινίδου. Την πλήρη και τελική ευθύνη απέναντι στους συγγραφείς και τους αναγνώστες για τυχόν λάθη και παραλείψεις αναλαμβάνουν οι υπογράφοντες εκ μέρους της Συντακτικής Επιτροπής του περιοδικού ΤΟΠΟΣ.
Ελπίζουμε ότι ο τόμος αυτός θα συμβάλει στη διάδοση και αναβάθμιση του σχετικού επιστημονικού διαλόγου που διεξάγεται στη χώρα μας και διεθνώς.

Περιεχόμενα:

Θεματική Ενότητα Ι: Παγκοσμιοποίηση και Χωρική Ανάπτυξη

• ‘Παντοπικότητα’: Η σχέση παγκόσμιου και τοπικού ως πρόβλημα χωρικής ολοκλήρωσης [Γρηγόρης Καυκαλάς]
• Περιφερειακές ανισότητες, αμφισημίες και χωρο-κοινωνικοί αποκλεισμοί στα σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης [Λίλα Λεοντίδου]
• Ανασυγκρότηση του χώρου στο νέο οικονομικό πλαίσιο [Αννα Νικολάου]
• Από το ‘νέο διεθνή καταμερισμό εργασίας’ στο ‘νέο παγκόσμιο καταμερισμό εργασίας’ [Γιώργος Χάλαρης]
• Χωροθέτηση των επιχειρήσεων εντάσεως εργασίας σε μια παγκοσμιοποιημένη οικονομία [Λόης Λαμπριανίδης, Αντιγόνη Λυμπεράκη]Θεματική Ενότητα ΙΙ: Περιφέρειες και Χωρική Συνοχή
• Η έννοια της συνοχής [Ελένη Ανδρικοπούλου]
• Περιφερειακές ανισότητες στην Ευρωπαϊκή Ένωση [Γιώργος Πετράκος, Andrιs Rodrnguez-Pose]
• ‘Νέα οικονομική γεωγραφία’ και άλλες (ξεχασμένες;) εναλλακτικές θεωρητικές προσεγγίσεις: Αναζητώντας ένα θεωρητικό πλαίσιο οικονομικής ανάλυσης του χώρου. [Αντώνης Ρόβολης]
• Χωρική ανταγωνιστικότητα και περιφερειακές ανισότητες: νέες προσεγγίσεις και ερμηνείες [Δημήτρης Φουτάκης]
• Η έννοια της εδαφικής/χωρικής συνοχής στην Ευρώπη και η διαχείριση του χώρου [Στέλλα Κυβέλου]
• Φθίνουσες βιομηχανικές περιοχές: βιωσιμότητα ή αυταπάτη; [Ειρήνη Κλαμπατσέα]Θεματική Ενότητα ΙΙΙ: Βιώσιμη Αστική Ανάπτυξη
• Περιβαλλοντικά βιώσιμες πόλεις. Έννοιες και πλαίσιο αξιολόγησης [Κωνσταντίνος Μπίθας και Μαρία Μπάντη]
• Η ουτοπία της ‘βιώσιμης πόλης’ [Ευαγγελία Αθανασίου]
• Η σημασία της σύνδεσης πολιτιστικού και χρονικού σχεδιασμού για τη βιώσιμη ανάπτυξη των πόλεων [Αλέξης Δέφνερ]
• Όρια και ασυνέχειες της αστικής διακυβέρνησης: η αδιέξοδη πολιτική οικονομία της τοπικότητας μέσα από μια κοινοτική πρωτοβουλία [Παναγιώτης Γεμίτης, Ηλίας Γεωργαντάς]
• Νέες μορφές αστικής διακυβέρνησης στην Ελλάδα. Συμπεράσματα από ορισμένες πειραματικές εφαρμογές στην Αθήνα. [Μάρω Ευαγγελίδου]
• Ο αστικός τουρισμός ως εναλλακτική δυνατότητα αστικής ανάπτυξης. Η περίπτωση της Αθήνας [Σοφία Αυγερινού – Κολώνια]
• Η επιχειρησιακή επάρκεια ως προϋπόθεση της τοπικής αυτοτέλειας [Χρήστος Θ. Κουσιδώνης]
• Κτηματαγορά και αστική ανάπτυξη στην Ελλάδα: προοπτικές και προβλήματα [Παύλος-Μαρίνος Δελλαδέτσιμας]Θεματική Ενότητα ΙV: Περιβαλλοντική Διαχείρηση και Σχεδιασμός
• Παγκοσμιοποίηση, φτώχια και περιβάλλον: ευκαιρία ή απειλή; [Λευτέρης Παπαγιαννάκης]
• Η συνδιάσκεψη για τη βιώσιμη ανάπτυξη και το ζήτημα της παγκόσμιας περιβαλλοντικής διακυβέρνησης [Μιχάλης Μοδινός]
• Η μέθοδος των σεναρίων στο στρατηγικό περιβαλλοντικό σχεδιασμό [Αλεξάνδρα Μεξά]
• Αποκατάσταση περιβάλλοντος, περιβαλλοντική αξιολόγηση και τρόποι εφαρμογής στα μεγάλα έργα υποδομής. [Κωνσταντίνος Ζαφειριάδης, Νερατζιά Τζώρτζη]
• Σενάρια περιβαλλοντικής αλλαγής για τη διαχείριση λεκανών απορροής: η περίπτωση του Αξιού [Συλβαίν Γιαγκουμή, Αρετή Κοντογιάννη, Μιχάλης Σκούρτος]Θεματική Ενότητα V: Τουρισμός και Πολιτισμικές Ταυτότητες
• Οι ελληνικές τουριστικές πόλεις: από την ομογενοποίηση στην ανάδειξη της τοπικής πολιτιστικής κληρονομιάς [Πάρις Τσάρτας]
• Νέες προσεγγίσεις στο σχεδιασμό και την πολιτική προστασίας της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς [Ηλίας Μπεριάτος]
• Πως διαμορφώνεται η ‘εικόνα της πόλης’ μέσα από την σχέση αστικού τουρισμού και εμπορευματοποίησης: Ευκαιρίες ανάπτυξης προς εκμετάλλευση και κίνδυνοι προς αποφυγή. [Θεόδωρος Μεταξάς]
• Η εικόνα της Αθήνας ως πόλου έλξης αστικού τουρισμού [Δημήτρης Λαγός, Παναγιώτα Διονυσοπούλου]
• Μειονότητες και αγροτική κοινωνία. Οι Πομάκοι στη Θράκη [Φάνης Μαλκίδης]
• Βιώσιμοι αστικοί χώροι πρασίνου: Μεθοδολογία σχεδιασμού [Αννα-Μαρία Βισίλια]