Το Συμβούλιο Περιβάλλοντος (Σ.Π.) του ΑΠΘ ιδρύθηκε από τη Σύγκλητο ως συμβουλευτικό μη θεσμικό όργανο σε θέματα περιβάλλοντος. Η ολομέλεια του Σ.Π. απαρτίζεται από τους Διευθυντές 130 εργαστηρίων, που ανήκουν στα περισσότερα από τα Τμήματα του Πανεπιστημίου μας. Οι δραστηριότητες του Σ.Π. συνοψίζονται στην ενασχόληση με επιστημονικά και τεχνικά θέματα διαμορφώνοντας την περιβαλλοντική στρατηγική που ενδείκνυται να ακολουθείται κατά περίπτωση. Το Σ.Π. έχει συγκροτήσει ομάδες ειδικών επιστημόνων κατά θεματική ενότητα, συμμετέχει και διοργανώνει συνέδρια, σεμινάρια, εκθέσεις και έχει καταγράψει και συντάξει μελέτες για τις δραστηριότητες των Τμημάτων και Σχολών με περιβαλλοντική διάσταση. Επιπρόσθετα, έχει ασχοληθεί με την υποβολή προτάσεων υλικοτεχνικής ανάπτυξης των Τμημάτων, έχει υποβάλει προγράμματα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, ασχολείται με την αποδελτίωση και καταχώρηση πληροφοριών για το περιβάλλον στην ιστοσελίδα του Σ.Π. και συνέταξε λεξικό περιβαλλοντικών όρων. Περισσότερα από το 50% των ερευνητικών προγραμμάτων που διαχειρίζονται από την Επιτροπή Ερευνών του ΑΠΘ έχουν ως αντι-κείμενο περιβαλλοντικά θέματα.
Πολλές από τις περιοχές της μείζονος Θεσσαλονίκης αντιμετωπίζουν περιβαλλοντικά προβλήματα. Το κέντρο της πόλης έχει αυξημένους ρύπους διάφορων κατηγοριών για περισσότερες από 200 ημέρες το χρόνο. Το αστικό πράσινο στο πολεοδομικό συγκρότημα της Θεσσαλονίκης ανά κάτοικο είναι ιδιαίτερα χαμηλό. Το περιαστικό δάσος της Θεσσαλονίκης δεν έχει αξιοποιηθεί, ούτε διαφαίνεται προοπτική αειφορικής διαχείρισης επί του παρόντος. Οι υδάτινοι όγκοι είναι γενικά υποβαθμισμένοι, και τίθεται πλέον σε κίνδυνο η ύπαρξη των ζώντων οργανισμών. Ο Θερμαϊκός, παρά το βιολογικό καθαρισμό, εξακολουθεί να είναι επιβαρημένος με τοξικές ουσίες και άλλους ρυπογόνους παράγοντες. Το οικοσύστημα της λίμνης Κορώνειας κινδυνεύει να φθάσει σε μη αναστρέψιμο στάδιο λόγω των ρύπων και της αλόγιστης χρήσης των υδάτων της για γεωργικές καλλιέργειες.
Είναι επιτακτική ανάγκη να τεθούν ποσοτικοποιημένοι στόχοι που να εξασφαλίζουν την αειφορική παραγωγή ανανεώσιμων πόρων με χρονοδιάγραμμα και μηχανισμούς ελέγχου για βελτίωση του επιπέδου ζωής. Ειδικότερα, θα πρέπει να δοθεί άμεση προτεραιότητα στον καθαρό αέρα, στην παροχή ποιοτικού νερού, στον περιορισμό της χρήσης επιβλαβών τοξικών και χημικών ουσιών, στην προστασία και αύξηση της βιοποικιλότητας, στην εκμετάλλευση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας κλπ.
Για την επίτευξη ουσιαστικής περιβαλλοντικής προστασίας απαιτείται να γίνει αποτελεσματικότερη εφαρμογή της νομοθεσίας. Να δοθεί επίσης έμφαση στην εφαρμογή καινοτόμων λύσεων για τη διασφάλιση της αειφορίας στην παραγωγή των επιχειρήσεων και την ποιότητα του περιβάλλοντος. Θα πρέπει ακόμη να διασφαλισθεί η παροχή και η εύκολη πρόσβαση του πολίτη σε πληροφορίες για την προστασία του περιβάλλοντος. Τέλος, απαιτούνται συστηματικές προσπάθειες εκπαίδευσης των ανθρώπων για ανάπτυξη περιβαλλοντικής συνείδησης, ώστε να εκτιμηθεί η πολύτιμη προσφορά του και να καλλιεργηθεί ο σεβασμός προς τη φύση.
Οι εργασίες που περιέχονται σε αυτά τα πρακτικά έχουν γραφεί από κατεξοχήν ειδικούς επιστήμονες και πιστεύεται ότι θα συμβάλλουν ουσιαστικά στη χάραξη νέας πολιτικής για τη βελτίωση του περιβάλλοντος και τη διαχείριση των φυσικών πόρων, διασφαλίζοντας τη βιώσιμη ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής της πόλης της Θεσσαλονίκης και την ευημερία των κατοίκων.
Σε όλες τις δράσεις του Σ.Π. υπήρξε αμέριστη συμπαράσταση των πρυτανικών αρχών και ιδιαίτερα του Πρύτανη κ. Ι. Αντωνόπουλου. Η έκδοση του παρόντος τόμου κατέστη δυνατή με την ευγενική χορηγία του ΑΠΘ, του Υπουργείου Μακεδονίας – Θράκης, της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, της εταιρίας Εγνατία Οδός ΑΕ, της Τράπεζας Πειραιώς και του Συνδέσμου ΟΤΑ Μείζονος Θεσσαλονίκης.
Α. Σ. Νάστης Συντονιστής του Συμβουλίου Περιβάλλοντος
Kατά τη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών γίνεται ολοένα και εντονότερη η συζήτηση για τη σημασία που έχουν ο σεβασμός και η προστασία του περιβάλλοντος για την επιβίωση όλων των οργανισμών στον πλανήτη μας. Το θέμα είναι πολυσχιδές και με πολλαπλές συνέπειες. Αξίζει εδώ να υπενθυμίσουμε ένα σοφό ινδιάνικο ρητό: «Όταν το τελευταίο δέντρο κοπεί, το τελευταίο ποτάμι μολυνθεί και πεθάνει το τελευταίο ψάρι, τότε ο άνθρωπος θα διαπιστώσει ότι δεν μπορεί να τραφεί με χρήματα».
Το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, στο πλαίσιο της ευαισθητοποίησης και των δραστηριοτήτων του για την προστασία του περιβάλλοντος και με αφορμή την παγκόσμια ημέρα περιβάλλοντος, με ιδιαίτερη ικανοποίηση διοργανώνει το συνέδριο με θέμα: «Τα περιβαλλοντικά προβλήματα της Θεσσαλονίκης: Οι απόψεις του ΑΠΘ».
Ως το μεγαλύτερο πανεπιστήμιο της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, το ΑΠΘ έχει την πεποίθηση ότι ο ρόλος του πρέπει να επεκτείνεται και πέρα από τα στενά ακαδημαϊκά πλαίσια, καλύπτοντας κατά το δυνατόν όλες τις πλευρές της οικονομικής, πολιτιστικής και κοινωνικής ζωής της ευρύτερης περιοχής και συμβάλλοντας στην αντιμετώπιση και, όπου δυνατό, στην επίλυση των εκάστοτε προβλημάτων.
Έτσι, το Μάιο του 1999 ίδρυσε το Συμβούλιο Περιβάλλοντος στοχεύοντας στην επίτευξη συνεργιών μεταξύ των εργαστηρίων του που δραστηριοποιούνται σε περιβαλλοντικά θέματα, στην ισχυροποίηση της εκπαίδευσης και της έρευνας, στη δημιουργία και βελτίωση των υποδομών, και τελικά στην ενδυνάμωση του ρόλου και του λόγου του στην κοινωνία συμβάλλοντας αποφασιστικά στην αντιμετώπιση περιβαλλοντικών προβλημάτων της περιοχής.
Στο συνέδριο αυτό πρόκειται να δημοσιοποιηθεί το έργο που επιτελείται από το αξιόλογο δυναμικό του πανεπιστημίου μας σε τομείς όπως: ρύπανση ατμόσφαιρας και ηχορύπανση, αστικό τοπίο, στερεά απόβλητα και βιομάζα, Κορώνεια-Βόλβη, νομοθεσία και περιβαλλοντική εκπαίδευση, ποιότητα και διαχείριση νερών, ποταμοί και ρέματα, Θερμαϊκός, περιαστικό τοπίο.
Ευελπιστούμε ότι με τα μέσα που διαθέτουμε, με τους ανθρώπους και τη δουλειά μας, θα συνεισφέρουμε στην ευαισθητοποίηση όσο το δυνατόν περισσότερων συμπολιτών μας, στην ενημέρωση των φορέων, στην ανάδειξη των κυριότερων προβλημάτων που σχετίζονται με την ευρύτερη περιοχή, αλλά κυρίως θα συμβάλουμε στην εξαγωγή συμπερασμάτων που θα οδηγήσουν στην επίλυση των προβλημάτων και στη δημιουργία ενός καλύτερου αύριο για όλους εμάς.
Θεματικές ενότητες
- Ρύπανση Ατμόσφαιρας και Ηχορύπανση
- Αστικό Τοπίο
- Στερεά Απόβλητα και Βιομάζα
- Κορώνεια – Βόλβη
- Νομοθεσία και Περιβαλλοντική Εκπαίδευση
- Ποιότητα και Διαχείριση Νερών
- Ποταμοί και Ρέματα
- Θερμαϊκός
- Περιαστικό Τοπίο