Ιστορία για το Γυμνάσιο. Aρχαία Iστορία Α΄ Γυμνασίου

Το βιβλίο αποτελεί ένα πολύτιμο βοήθημα για το φιλόλογο καθηγητή και περιλαμβάνει:

• Υποδείγματα θεμάτων ανακεφαλαιωτικών εξετάσεων και ασκήσεων με αξιοποίηση πηγών της ιστορίας (κειμένων ή εικονιστικών πηγών) με παράλληλη υπόδειξη των ενδεδειγμένων ή ενδεικτικών απαντήσεων.
  Στην παρούσα έκδοση απαντώνται όλες οι Ερωτήσεις – Ασκήσεις του σχολικού εγχειριδίου σχετικά με τις πηγές και προστέθηκαν απαντήσεις σε όλες τις Ερωτήσεις – Δραστηριότητες του σχολικού εγχειριδίου, σε κάθε ενότητα. Οι προσθήκες αυτές καθιστούν την αναθεωρημένη έκδοση του βιβλίου περισσότερο λειτουργική και πιο κοντά στον καθηγητή και στο μαθητή.
• Σχέδια μαθημάτων με χρήση Η/Υ (Φύλλα εργασίας), ενδεικτικά για το πώς ένας φιλόλογος μπορεί να εκμεταλλευτεί το υλικό ιστοσελίδων στο διαδίκτυο κατασκευασμένων ειδικά για το μάθημα της Ιστορίας στο Γυμνάσιο και οδηγίες για τη διεξαγωγή των μαθημάτων αυτών. Παράλληλα προσφέρονται και οι ενδεδειγμένες ή ενδεικτικές απαντήσεις στις ερωτήσεις των Φύλλων εργασίας.

Το βιβλίο συνοδεύεται από ένα λειτουργικό CD-ROM, στο οποίο περιέχεται όλο το προτεινόμενο υλικό για την Ιστορία με χρήση Η/Υ. Το εικονογραφικό-φωτογραφικό υλικό είναι ιδιαίτερα πλούσιο, ώστε αποτελεί ένα πολύ καλό εποπτικό εργαλείο. Επιπλέον διατίθενται και όλα τα Φύλλα εργασίας σε ξεχωριστό αρχείο το καθένα. Με το CD-ROM παρέχεται η δυνατότητα στον εκπαιδευτικό, στον υπολογιστή του και χωρίς σύνδεση στο διαδίκτυο, να ερευνήσει όλα τα μαθήματα και να εκτυπώσει κάθε Φύλλο εργασίας που τον ενδιαφέρει για το μάθημα που θα διεξαγάγει. Το μάθημα λοιπόν μπορεί να πραγματοποιηθεί είτε μέσω διαδικτύου, αν στο σχολείο υπάρχει σύνδεση στο internet και κατάλληλο εργαστήριο με επαρκείς σταθμούς εργασίας για ομάδες μαθητών, είτε με παρουσίαση από τον καθηγητή από ένα υπολογιστή ή με βιντεοπροβολέα σε προβολή μεγάλων διαστάσεων και κάνοντας χρήση του διατιθέμενου CD-ROM.
Στο CD-ROM ακόμα περιλαμβάνεται φωτογραφικό-εικονιστικό υλικό κατάλληλο για διαθεματικές εργασίες, ενώ σε Παράρτημα του βιβλίου δίνονται οδηγίες για την επεξεργασία του υλικού αυτού και αναπτύσσονται ενδεικτικά εργασίες.
Το βιβλίο είναι επίσης χρήσιμο για κάθε μαθητή που θέλει να εμπλουτίσει και να δοκιμάσει τις γνώσεις του, ενώ θα βρει πλούσιο υλικό για την παραγωγή εργασιών.

Τι προσφέρει το παρόν βιβλίο

Στο βιβλίο, λοιπόν, που κρατάτε στα χέρια σας θα βρείτε:

• Υποδείγματα θεμάτων ανακεφαλαιωτικών εξετάσεων, με αξιοποίηση πηγών της ιστορίας (κειμένων ή εικονιστικών πηγών) και όλες τις ασκήσεις του σχολικού εγχειριδίου με κατάταξη σε κατηγορίες, ως εξής: Ασκήσεις του σχολικού εγχειριδίου σχετικά με τις πηγές στις ενότητες που το σχολικό εγχειρίδιο δίπλα σε εικόνες ή παραθέματα υποδεικνύει σχετική άσκηση – Ερωτήσεις-Δραστηριότητες του σχολικού Εγχειριδίου για όλες τις ερωτήσεις που προτείνονται στο τέλος κάθε διδακτικής ενότητας του σχολικού εγχειριδίου – Συμπληρωματικές ερωτήσεις-ασκήσεις σε σχέση με πηγές (εικόνες ή παραθέματα).
  Φυσικά, αρκετά από τις ασκήσεις και τα θέματα αυτά θα χρησιμοποιηθούν κατά τη διάρκεια των μαθημάτων προς εξάσκηση των μαθητών μας, ώστε να εξοικειώνονται σταδιακά με αυτό τον τρόπο εξέτασης. Επιπλέον, μπορεί τα παραθέματα με τις ερωτήσεις τους να χρησιμοποιηθούν στο μάθημα της ημέρας ως αφόρμηση για την παρουσίαση της διδακτικής ενότητας, δεδομένου ότι το μάθημα γίνεται πιο ενδιαφέρον και πιο αποδοτικό, ίσως, αν διερευνάται με βάση πρωτογενείς πηγές, παρά αν παραδίδεται με αφήγηση από τον καθηγητή. Τα παραθέματα του σχολικού εγχειριδίου αξιοποιούνται κατάλληλα, όχι μόνο μέσω των ερωτήσεων των συγγραφέων, αλλά και με άλλες ερωτήσεις-ασκήσεις και άλλες φορές παραβάλλονται με άλλα παραθέματα εκτός των σχολικών βιβλίων.
• Σχέδια μαθημάτων με χρήση Η/Υ για το μάθημα της Ιστορίας στο Γυμνάσιο.
  Αυτά τα σχέδια μαθημάτων συνίστανται στη χρήση των λεγόμενων φύλλων εργασίας· αυτά είναι ενδεικτικά για το πώς ένας φιλόλογος μπορεί να εκμεταλλευτεί το υλικό στο οποίο αναφέρονται και παραπέμπουν. Μπορούν, βέβαια, να χρησιμοποιηθούν αυτούσια, όπως σχεδιάστηκαν από το δημιουργό τους, ή μπορούν να αποτελέσουν υπόδειγμα και αφετηρία για τη δημιουργία άλλων, προσαρμοσμένων στις ιδιαιτερότητες της τάξης όπου θα δοκιμαστούν.
  Τα μαθήματα που προτείνονται στο διαδίκτυο μέσω των φύλλων εργασίας αποτελούν ιστοσελίδες κατασκευασμένες ειδικά για το μάθημα της Ιστορίας στο Γυμνάσιο. Οι καθηγητές και οι μαθητές βρίσκουν σε αυτές επαρκές υλικό, ώστε το μάθημα να διεξαχθεί και να εμπλουτιστεί χωρίς να πελαγοδρομούν σε πληροφορίες που θα ενδιέφεραν έναν ειδικό ερευνητή της ιστορίας ή της αρχαιολογίας. Ειδικά στα μαθήματα ιστορίας της τέχνης, τα οποία δεν μπορούν να διδαχτούν μόνο με τα σχολικά βιβλία, το εποπτικό υλικό είναι ιδιαίτερα πλούσιο.
  Διευκρινίζουμε ότι τα περισσότερα από αυτά τα σχέδια μαθημάτων με τα φύλλα εργασίας δοκιμάστηκαν στη σχολική πράξη και παρουσιάζονται εδώ βελτιωμένα – τροποποιημένα, αφού διαπιστώθηκαν οι αδυναμίες των αρχικών. Όμως κάθε τάξη διαφέρει ως προς τη σύνθεσή της και όλοι γνωρίζουμε πως από σχολείο σε σχολείο και από περιοχή σε περιοχή οι μαθητές μας –ενώ σε γενικές γραμμές μοιάζουν– διαφέρουν ως προς το επίπεδο του γνωστικού τους υπόβαθρου και παρουσιάζουν μεγαλύτερη ή μικρότερη ικανότητα αφομοίωσης του προσφερόμενου προς μελέτη υλικού. Για το σκοπό αυτό, αν κάποια φύλλα εργασίας θεωρείτε πως είναι απλούστερα, τα τροποποιείτε κατά προτίμηση, με αυξημένες απαιτήσεις. Ο κάθε φιλόλογος θα κρίνει ποιο από τα φύλλα εργασίας θα προτιμήσει για την τάξη του ή με ποιο θα μοιάζει αυτό που ο ίδιος θα δημιουργήσει, έχοντας τα εν λόγω σχέδια ως πρότυπα.
• Στο συνοδευτικό CD-ROM έχει προστεθεί φωτογραφικό-εικονιστικό υλικό που μπορεί να αποτελέσει τη βάση για διαθεματικές εργασίες σχετικές με ενότητες του σχολικού εγχειριδίου. Σε Παράρτημα του βιβλίου δίνονται οδηγίες για την επεξεργασία του υλικού αυτού και αναπτύσσονται ενδεικτικά εργασίες.

Προετοιμασία του μαθήματος με Η/Υ

Ο καθηγητής έχει φροντίσει να έχει φωτοτυπημένα από πριν τα Φύλλα Εργασίας, τα οποία θα διανείμει στους μαθητές. Επιπλέον έχει φροντίσει, για εξοικονόμηση χρόνου, να αποθηκεύσει στα «Αγαπημένα» του explorer και σε φάκελο που θα δημιουργήσει με όνομα σχετικό, π.χ. «Ιστορία» ή «Μαθήματα ιστορίας», σε κάθε σταθμό εργασίας (Η/Υ) τις διευθύνσεις που θα ζητηθεί από τους μαθητές να επισκεφτούν. Με οδηγίες θα τους κατευθύνει στα «Αγαπημένα» και στο σχετικό φάκελο. Εναλλακτικά, ο καθηγητής πριν από κάθε μάθημα έχει φροντίσει να δημιουργήσει «συντόμευση στην επιφάνεια εργασίας» για την ιστοσελίδα ή τις ιστοσελίδες που θα επισκεφτούν οι μαθητές και τους καθοδηγεί να ανοίξουν την ανάλογη κάθε φορά ιστοσελίδα κάνοντας «κλικ» στη συντόμευσή της.
Για τα παρακάτω προτεινόμενα μαθήματα μπορεί να αποθηκεύσει στα «Αγαπημένα» την κεντρική σελίδα (http://users.ach.sch.gr/pchaloul) ή να δημιουργήσει συντόμευση προς αυτή από την οποία κάθε φορά, καθοδηγούμενοι οι μαθητές από το αντίστοιχο φύλλο εργασίας, να ανοίγουν τις ιστοσελίδες που χρειάζονται για το μάθημα.
Οι απαντήσεις δίνονται στο Φύλλο Εργασίας γραπτά· οι απαντήσεις στα Φύλλα Εργασίας συζητούνται στην τάξη, διορθώνονται τα λάθη, συμπληρώνονται οι παραλείψεις. Ο καθηγητής κατά διαστήματα, αν δεν του είναι εφικτό κάθε φορά, συγκεντρώνει τα Φύλλα Εργασίας και τα ελέγχει, ενώ στη συνέχεια τα επιστρέφει στους μαθητές του, ώστε να τα έχουν όταν θα μελετήσουν στο σπίτι το μάθημα που έγινε στο εργαστήριο των Η/Υ. Έτσι, οι μαθητές συνηθίζουν στην ιδέα ότι το μάθημα είναι και πάλι ελεγχόμενο από τον καθηγητή τους και δεν είναι κάτι ανεξέλεγκτο, ως ώρα που δεν έχει σχέση με τη δουλειά που γίνεται κατά τις υπόλοιπες ώρες, στη συνηθισμένη-παραδοσιακή σχολική τάξη.
Αν δοκιμάσουμε, εναλλακτικά, τις απαντήσεις να τις συμπληρώνουν οι μαθητές πληκτρολογώντας στον επεξεργαστή κειμένου του υπολογιστή, είναι βέβαιο –έχει αποδειχτεί από την εμπειρία μας– πως θα υπάρξουν καθυστερήσεις στην πληκτρολόγηση (λίγοι μαθητές μας είναι γρήγοροι στην επεξεργασία κειμένου, και ίσως δεν επαρκούν σε μία σχολική τάξη να αναλάβουν το έργο αυτό εκ μέρους των ομάδων), δυσκολία στην εναλλαγή των χρησιμοποιούμενων παραθύρων στην οθόνη (ιστοσελίδες στον explorer/επεξεργαστής κειμένου στο word) και επομένως διάσπαση της πλοήγησης στο διαδίκτυο, που θα πρέπει να είναι συνεχής, αδιάσπαστη. Αλλωστε και η αποθήκευση-εκτύπωση των Φύλλων Εργασίας δυσκολεύουν τα πράγματα κατά το ότι συνήθως δεν υπάρχει αυτή η πολυτέλεια χρόνου που απαιτούν αυτές οι διαδικασίες και η παρακολούθησή τους από τον καθηγητή.
Αρκετό υποστηρικτικό υλικό για τα μαθήματα Ιστορίας για εφαρμογή με ή χωρίς τη χρήση νέων τεχνολογιών θα βρει, εξάλλου, ο ενδιαφερόμενος καθηγητής στο διαδίκτυο, στην Εκπαιδευτική Πύλη του ΥΠΕΠΘ (http://www2.e-yliko.gr/), συλλογές ιστορικών εικόνων και φωτογραφιών ή ιστορικών χαρτών καθώς και πολλά Φύλλα Εργασίας εκπονημένα από καθηγητές που ασχολήθηκαν μέχρι σήμερα λίγο ή πολύ, ως επιμορφούμενοι ή ως επιμορφωτές στις νέες τεχνολογίες. Αλλους χώρους του διαδικτύου σχετικούς με την Ιστορία ή με γενικότερο φιλολογικό ενδιαφέρον μπορείτε να δείτε συγκεντρωμένους στο τέλος του βιβλίου, στις σελίδες της Βιβλιογραφίας.

Περιεχόμενα

A. Αξιοποίηση ιστορικών πηγών στη διδασκαλία μιας διδακτικής ενότητας

B. Ασκήσεις και θέματα Ανακεφαλαιωτικών Εξετάσεων με αξιοποίηση ιστορικών πηγών (κειμένων και εικονιστικών πηγών)

Ι. ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΑ

Κεφάλαιο Α’ Η εποχή του λίθου

Κεφάλαιο Β’ Η εποχή του χαλκού (3000-1100 π.Χ.)

ΙΙ. ΙΣΤΟΡΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Κεφάλαιο Γ’ Ο ελληνικός κόσμος από το 1100 έως το 800 π.Χ. 51

Κεφάλαιο Δ’ Αρχαϊκή εποχή (800-479 π.Χ.

Κεφάλαιο Ε” Η ηγεμονία της Αθήνας (479-431 π.Χ.)

Κεφάλαιο Στ’ Ηγεμονικοί ανταγωνισμοί και κάμψη των ελληνικών πόλεων (431-362 π.Χ.)

Κεφάλαιο Ζ’ Η ανάπτυξη της Μακεδονίας

Κεφάλαιο Η’ Οι τέχνες και τα γράμματα την κλασική εποχή

Κεφάλαιο Ι’ Από τη Ρώμη στο Βυζάντιο

Γ. Μαθήματα Ιστορίας με ηλεκτρονικούς υπολογιστές

Η εποχή του λίθου

Οι λαοί και οι πολιτισμοί της εγγύς Ανατολής – λαοί της Μεσοποταμίας, οι Φοίνικες, οι Εβραίοι, οι Χετταίοι, οι Μήδοι και οι Πέρσες

Οι λαοί και οι πολιτισμοί της εγγύς Ανατολής, Η Αίγυπτος (1η ώρα)

Οι λαοί και οι πολιτισμοί της εγγύς Ανατολής, Η Αίγυπτος (2η ώρα)

Η εποχή του χαλκού στην Ελλάδα – Ο κυκλαδικός πολιτισμός

Ο μινωικός πολιτισμός (1η ώρα)

Ο μινωικός πολιτισμός (2η ώρα)

Ο μυκηναϊκός πολιτισμός

Η γεωμετρική τέχνη

Αποικιακή εξάπλωση (ομάδα 1)

Αποικιακή εξάπλωση (ομάδα 2)

Αθήνα: πορεία προς τη δημοκρατία: Τα μέτρα του Σόλωνα

Αθήνα: πορεία προς τη δημοκρατία: Οι καινοτομίες του Κλεισθένη

Αρχαϊκή εποχή (800-479 π.Χ.) Η τέχνη

Πέρσες και Έλληνες: δύο κόσμοι συγκρούονται – Η μάχη στο Μαραθώνα – Tα γεγονότα μέχρι το Συνέδριο στον Ισθμό.

Αλέξανδρος.Η κατάκτηση της Ανατολής

Οι τέχνες την κλασική εποχή (εισαγωγικό μάθημα)

Οι τέχνες (η αρχιτεκτονική)

Οι τέχνες (η αρχιτεκτονική – το θέατρο)

Οι τέχνες (η γλυπτική και η ζωγραφική)

Οι τέχνες των ελληνιστικών χρόνων (1o μάθημα: η γλυπτική)

Οι τέχνες των ελληνιστικών χρόνων (2o μάθημα: η ελληνιστική αρχιτεκτονική – πολεοδομία)

Ελληνορωμαϊκός πολιτισμός, H ρωμαϊκή τέχνη – από το 2ο αι. π.Χ. ως τον 3ο αι. μ.Χ.

Δ. Απαντήσεις στα φύλλα εργασίας

E. Παράρτημα

Eικονιστικό υλικό χρήσιμο για εργασίες και υποδείγματα εργασιών

Στ. Βιβλιογραφία – Πηγές στο διαδίκτυο