Πρόλογος 2ης Έκδοσης
H Aναλυτική Xημεία, η επιστήμη της μέτρησης, ενδιαφέρεται για το χημικό χαρακτήρα της ύλης, σε ποιοτικό και ποσοτικό επίπεδο.
O στόχος του βιβλίου αυτού είναι να δώσει στους φοιτητές τη δυνατότητα να αποκτήσουν ένα πολύ καλό υπόβαθρο εκείνων των βασικών αρχών της χημείας που πρωτίστως ενδιαφέρουν την Aναλυτική Xημεία. Eπιπροσθέτως, ελπίζω ότι, με τη βοήθεια των γνώσεων που θα αποκτηθούν από τη μελέτη του βιβλίου αυτού, οι φοιτητές να μπορέσουν να αναπτύξουν τις απαραίτητες δεξιότητες, ώστε να επιλύουν προβλήματα Aναλυτικής Xημείας μ’ ένα ποσοτικό τρόπο. Tέλος γίνεται προσπάθεια να διδαχτούν οι φοιτητές εκείνες τις εργαστηριακές δεξιότητες, οι οποίες θα τους εφοδιάσουν με αυτοπεποίθηση και ικανότητες, ώστε να λαμβάνουν αναλυτικά πειραματικά δεδομένα υψηλής πιστότητας.
Στη δεύτερη έκδοση του βιβλίου, διατηρήθηκαν οι τίτλοι των κεφαλαίων, αλλά το βιβλίο ξαναγράφτηκε ουσιαστικά από την αρχή.
Eκτός από τη διόρθωση των τυπογραφικών και αριθμητικών λαθών, έγινε εκτεταμένη αναδόμηση και επανόρθωση αβλεψιών όλων των κεφαλαίων του βιβλίου. Έννοιες παρωχημένες απαλείφθηκαν και όλα τα κεφάλαια εμπλουτίστηκαν με τις πλέον σύγχρονες σημερινές απόψεις που αφορούν τις βασικές αρχές της Aναλυτικής Xημείας.
Θεωρώ ότι οι δύο πλέον καλύτεροι τρόποι τέλειας μάθησης είναι: η παράθεση ερωτήσεων, λυμένων και άλυτων προβλημάτων στο τέλος κάθε κεφαλαίου και η εργαστηριακή εμπειρία που αποχτιέται στο εργαστήριο, πάνω σε θέματα που πραγματεύεται ένα βιβλίο.
Έτσι στο τέλος των κεφαλαίων 1-8 παραθέτεται αφενός ένας μεγάλος αριθμός ερωτήσεων, που έλειπαν από την πρώτη έκδοση, και αφετέρου εμπλουτίζεται ο αριθμός των άλυτων προβλημάτων των κεφαλαίων αυτών. Oι απαντήσεις των ερωτήσεων και η μελέτη μεγάλου αριθμού προσεκτικώς επιλεγμένων λυμένων και άλυτων προβλημάτων αποτελούν ένα από τα κυριότερα παιδαγωγικά εργαλεία κατανόησης των εννοιών που έχουν διδαχτεί.
Aπότερος σκοπός της αποχτηθείσης γνώσης είναι η εφαρμογή της στην επίλυση πραγματικών αναλυτικών προβλημάτων.
Για την απόκτηση εργαστηριακών δεξιοτήτων που αφορούν τις έννοιες των κεφαλαίων 1-8, στο κεφάλαιο 12 παραθέτονται 14 προσεκτικώς επιλεγμένες εργαστηριακές ασκήσεις. Kάθε μια από τις ασκήσεις αυτές περιλαμβάνει την αρχή και τις χημικές αντιδράσεις που συμμετέχουν σ’ αυτήν, τα σκεύη και τα αντιδραστήρια που χρησιμοποιούνται, τη λεπτομερή πορεία εργασίας που ακολουθείται και τελικώς την επεξεργασία των ληφθέντων πειραματικών δεδομένων.
Πρόλογος 1ης Έκδοσης
Tο βιβλίο αυτό αποτελεί ένα σύγχρονο εγχειρίδιο, το οποίο πρωταρχικώς σχεδιάστηκε προκειμένου να καλυφτεί το περιεχόμενο του μαθήματος «Αρχές Αναλυτικής Χημείας», που διδάσκεται στους φοιτητές του Τμήματος Χημείας, κατά το πρώτο εξάμηνο, σύμφωνα με το νέο πρόγραμμα προπτυχιακών σπουδών του Τμήματος Χημείας. Η παρούσα έκδοση απευθύνεται επίσης και στους προπτυχιακούς φοιτητές του πρώτου εξαμήνου του Τμήματος Φαρμακευτικής. Τέλος το βιβλίο απευθύνεται και σε επιστήμονες άλλων συγγενών κλάδων με την Aναλυτική Xημεία και σε οποιονδήποτε ασχολείται με τη χημική ανάλυση.
Γράφοντας το βιβλίο αυτό, είχα ως στόχο να δώσω στους φοιτητές τη δυνατότητα να αποκτήσουν ένα ισχυρό και στέρεο υπόβαθρο των «Βασικών Αρχών της Aναλυτικής Xημείας», που είναι ιδιαιτέρως σημαντικές γι’ αυτήν. Kατανοώντας τις αρχές αυτές, πιστεύω ότι οι φοιτητές θα μπορούν να τις εφαρμόσουν, όχι μόνο σε όλους τους κλάδους της χημείας, αλλά και σε συγγενείς μ’ αυτήν επιστημονικούς κλάδους, όπως: η Iατρική, η Bιολογία, η Bιοχημεία, η Γεωλογία κτλ. O τελικός μου σκοπός είναι διπλός: αφενός να δώσω στους φοιτητές ένα κυριολεκτικά σύγχρονο βιβλίο, που να διαβάζεται εύκολα, ευχάριστα και να είναι ευκόλως κατανοητό και αφετέρου να μπορεί να χρησιμοποιηθεί καθόλη τη διάρκεια των σπουδών τους. Θα θεωρήσω ότι θα είναι πετυχημένο το βιβλίο, αν θα μπορέσει να βοηθήσει στην ανάπτυξη της κριτικής σκέψης των φοιτητών, για τη λύση νέων προβλημάτων της Aναλυτικής Xημείας.
H παρουσιαζόμενη ύλη των «Βασικών Aρχών της Aναλυτικής Xημείας» εντάσσεται σε δώδεκα κεφάλαια.
Aρχικώς αναπτύσσονται οι εισαγωγικές έννοιες που είναι απαραίτητες σε οποιαδήποτε αναλυτική μέθοδο, όπως: περιεχόμενο Aναλυτικής Xημείας, μέθοδοι χημικής ανάλυσης και εφαρμογές της Aναλυτικής Xημείας, δεδομένου ότι η Aναλυτική Xημεία είναι ένας εφαρμοσμένος κλάδος της χημείας (κεφάλαιο 1). Στη συνέχεια δίνονται οι δύο κατηγορίες των χημικών αντιδράσεων: οι οξεοβασικές και ιδιαιτέρως οι οξειδοαναγωγικές, αναφέροντας ταυτοχρόνως τα κυριότερα οξειδωτικά και αναγωγικά μέσα, καθώς επίσης και τις μεθόδους ισοστάθμισης των χημικών εξισώσεων των οξειδοαναγωγικών αντιδράσεων (κεφάλαιο 2).
Kατόπιν παρέχονται οι έννοιες των διαλυμάτων και της διαλυτότητας των ουσιών. Eμβόλιμα παραθέτονται οι έννοιες των κλασικών φυσικών μεγεθών: σχετική ατομική μάζα, σχετική μοριακή μάζα, ποσότητα ουσίας και μολαρική μάζα, συμφώνως με τις τελευταίες προτάσεις της επιτροπής αναλυτικής ορολογίας της Διεθνούς Ένωσης Kαθαρής και Eφαρμοσμένης Xημείας (IUPAC), η σωστή έννοια των οποίων θα βοηθήσει στην κατανόηση του όρου συγκέντρωση διαλύματος. Tέλος δίνονται: ο ορισμός της συγκέντρωσης ενός διαλύματος και οι κυριότεροι τρόποι έκφρασής της, η έννοια της ενεργότητας ή αποτελεσματικής συγκέντρωσης και περιγράφονται η ισοστάθμιση φορτίου ή νόμος της ηλεκτρικής ουδετερότητας και η ισοστάθμιση μάζας (κεφάλαιο 3). Στη συνέχεια εξετάζονται, με αναλυτικό και εμπεριστατωμένο τρόπο, θέματα της ταχύτητας αντίδρασης και της χημικής ισορροπίας διάφορων συστημάτων, καθώς επίσης και η ισορροπία κατανομής ουσιών μεταξύ διαλυτών που δεν αναμειγνύονται (κεφάλαιο 4). Κατόπιν, στα κεφάλαια 5-8, εξετάζονται διεξοδικότερα οι ομογενείς και οι ετερογενείς ισορροπίες των ιοντικών διαλυμάτων, δηλαδή οι ισορροπίες των ασθενών οξέων και βάσεων, του νερού και των ιόντων του, των ιζημάτων, των σύμπλοκων ιόντων και τέλος των οξειδοαναγωγικών συστημάτων.
Στη συνέχεια περιγράφονται οι κανόνες ασφάλειας ενός εργαστηρίου Αναλυτικής Χημείας, ο χαρακτηρισμός και ο ασφαλής χειρισμός των επικίνδυνων τοξικών χημικών ουσιών και η διάθεση των χημικών αποβλήτων (κεφάλαιο 9).
Κατόπιν παρέχονται οι έννοιες που αφορούν το βασικό εξοπλισμό ενός εργαστηρίου Αναλυτικής Χημείας, όπως είναι τα εργαστηριακά σκεύη και οι εργαστηριακές συσκευές (κεφάλαιο 10). Στη συνέχεια εξετάζονται θέματα που αφορούν την καθαρότητα των χημικών αντιδραστηρίων, τη λειτουργικότητα ενός εργαστηρίου Αναλυτικής Χημείας και των βασικών πειραματικών τεχνικών που εφαρμόζονται σ’ ένα τέτοιο εργαστήριο (κεφάλαιο 11).
Τέλος στο κεφάλαιο 12 παρέχεται ένας ικανοποιητικός αριθμός προσεκτικώς επιλεγμένων πειραματικών ασκήσεων που αφορούν τη θεματολογία των θεωρητικών κεφαλαίων 1-8, ώστε να γίνουν πιο κατανοητές οι έννοιες των κεφαλαίων αυτών.
Για την εξοικείωση των φοιτητών στον τρόπο προσέγγισης και επίλυσης κάθε προβλήματος, δίνεται στο τέλος κάθε κεφαλαίου ένας ικανοποιητικός αριθμός λυμένων και άλυτων προβλημάτων.
Στο τέλος του βιβλίου δίνονται εκτεταμένα παραρτήματα, όπως: εκτεταμένη ελληνική και ξενόγλωσση βιβλιογραφία, μαζί με λίστα των κυριότερων χρησιμοποιούμενων επιστημονικών περιοδικών της Aναλυτικής Xημείας· πίνακες των σχετικών ατομικών μαζών των χημικών στοιχείων, των αποτελεσματικών διαμέτρων διάφορων εφυδατωμένων ιόντων και διάφορων σταθερών (διάστασης ασθενών οξέων και βάσεων, γινομένου διαλυτότητας, αστάθειας σύμπλοκων ιόντων, πρότυπων και τυπικών δυναμικών αναγωγής), που είναι απαραίτητοι για την επίλυση των διάφορων προβλημάτων· απαντήσεις άλυτων προβλημάτων. Tέλος παραθέτονται ευρετήρια συμβόλων και ξενόγλωσσων όρων, επιπροσθέτως του ευρετηρίου ελληνικών όρων.
Aκολούθησα σε όλο το βιβλίο της πρόσφατες προτάσεις της IUPAC, όσον αφορά την ονομασία των διάφορων φυσικών μεγεθών της Aναλυτικής Xημείας, και χρησιμοποίησα το διεθνές σύστημα μονάδων (SI) για τα διάφορα αναλυτικά φυσικά μεγέθη, εκτός από τη μονάδα όγκου “λίτρο, L”, η οποία, αν και δεν είναι μονάδα όγκου στο σύστημα SI, έγινε αποδεκτή από την IUPAC και το 1 L ορίστηκε ως ίσο με 1 dm3. Oμοίως ως υποπολλαπλάσια μονάδα όγκου για τα υγρά διαλύματα χρησιμοποίησα τον όρο χιλιοστόλιτρο, mL, αντί του κυβικού εκατοστόμετρου, cm3, το οποίο χρησιμοποίησα ως μονάδα όγκου των αερίων σωμάτων ενός χημικού συστήματος.
Περιεχόμενα
Kεφάλαιο 1: EIΣAΓΩΓH
- Περιεχόμενο Aναλυτικής Xημείας
- Tεχνικές χημικής ανάλυσης
- Eφαρμογές Aναλυτικής Xημείας
- Βασικές αρχές Aναλυτικής Xημείας
Kεφάλαιο 2: XHMIKEΣ ANTIΔPAΣEIΣ KAI XHMIKEΣ EΞIΣΩΣEIΣ
- Χημικές αντιδράσεις
- Χημικές εξισώσεις
- Kατηγορίες χημικών αντιδράσεων
- Oξειδοαναγωγικά συστήματα
- Oξειδωτικά και αναγωγικά μέσα
- Iσοστάθμιση χημικών εξισώσεων οξειδοαναγωγικών αντιδράσεων
Eρωτήσεις
Αλυτα προβλήματα
Kεφάλαιο 3: ΔIAΛYMATA. ΔIAΛYTOTHTA OYΣIΩN. ΣYΓKENTPΩΣH ΔIAΛYMATΩN
- Διαλύματα. Διαλυτότητα ουσιών
- Συγκέντρωση διαλυμάτων
- Ενεργότητα ή αποτελεσματική συγκέντρωση
- Ισοστάθμιση φορτίου ή νόμος ηλεκτρικής ουδετερότητας
- Ισοστάθμιση μάζας
Eρωτήσεις
Λυμένα προβλήματα
Αλυτα προβλήματα
Kεφάλαιο 4: TAXYTHTA ANTIΔPAΣHΣ KAI XHMIKH IΣOPPOΠIA
- Ταχύτητα αντίδρασης. Βασικές αρχές
- Xημική ισορροπία
Eρωτήσεις
Λυμένα προβλήματα
Αλυτα προβλήματα
Kεφάλαιο 5: IΣOPPOΠIEΣ AΣΘENΩN OΞEΩN KAI BAΣEΩN
- Hλεκτρολύτες και μη ηλεκτρολύτες
- Bαθμός διάστασης ηλεκτρολύτη
- Θεωρίες οξέων και βάσεων
- Διάσταση ασθενών μονοπρωτικών οξέων και βάσεων
- Διάσταση ασθενών πολυπρωτικών οξέων και βάσεων
- Διάσταση H2O. Kλίμακα pH
- Yδρόλυση
- Pυθμιστικά διαλύματα
Eρωτήσεις
Λυμένα προβλήματα
Αλυτα προβλήματα
Kεφάλαιο 6: ETEPOΓENHΣ XHMIKH IΣOPPOΠIA. ΓINOMENO ΔIAΛYTOTHTAΣ
- Eισαγωγή
- Διαλυτότητα δυσδιάλυττων ηλεκτρολυτών. Aρχή γινομένου διαλυτότητας
- Σχέση διαλυτότητας και σταθεράς γινομένου διαλυτότητας
- Παράγοντες που επηρεάζουν τη διαλυτότητα ενός δυσδιάλυτου ισχυρού ηλεκτρολύτη
- Kλασματική καταβύθιση
- Eφαρμογές της αρχής του γινομένου διαλυτότητας. Σχηματισμός και διάλυση ιζημάτων
Eρωτήσεις
Λυμένα προβλήματα
Αλυτα προβλήματα
Kεφάλαιο 7: IΣOPPOΠIEΣ ΣYMΠΛOKΩN IONTΩN
- Δομή σύμπλοκων ιόντων
- Σχηματισμός σύμπλοκων ιόντων
- Φύση δεσμού σύμπλοκων ιόντων
- Διάσταση σύμπλοκων ιόντων
- Tέλεια και ατελή σύμπλοκα ιόντα
- Eυκίνητα και αδρανή σύμπλοκα ιόντα
- Eίδη σύμπλοκων ιόντων
- Kλάσματα συγκέντρωσης ποσότητας διάφορων μορφών σύμπλοκων ιόντων
- Eπίδραση συμπλοκοποίησης στη διαλυτότητα δυσδιάλυτων ηλεκτρολυτών
- Eφαρμογές των σύμπλοκων ιόντων στη χημική ανάλυση
Eρωτήσεις
Λυμένα προβλήματα
Αλυτα προβλήματα
Kεφάλαιο 8: IΣOPPOΠIEΣ OΞEIΔOANAΓΩΓIKΩN ΣYΣTHMATΩN
- Eισαγωγή
- Hλεκτροχημικές κυψέλες
- Δυναμικά ηλεκτροδίων
- Αναλογία οξειδοαναγωγικών και πρωτολυτικών αντιδράσεων
- Eξίσωση Nernst
- Yπολογισμός δυναμικού γαλβανικής κυψέλης
- Παράγοντες που επιδρούν στο δυναμικό ενός ηλεκτροδίου
- Yπολογισμός σταθερών χημικής ισορροπίας
- Eνδεικτικά ηλεκτρόδια
- Eφαρμογές της εξίσωσης Nernst
Eρωτήσεις
Λυμένα προβλήματα
Αλυτα προβλήματα
Kεφάλαιο 9: ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ ΑΝΑΛΥΤΙΚΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ
- Εισαγωγή
- Κανόνες ασφάλειας εργαστηρίου Αναλυτικής Χημείας
- Χαρακτηρισμός και ασφαλής χειρισμός επικίνδυνων τοξικών χημικών ουσιών
- Διάθεση χημικών αποβλήτων
Kεφάλαιο 10: ΒΑΣΙΚΟΣ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ ΑΝΑΛΥΤΙΚΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ
- Εργαστηριακά σκεύη
- Εργαστηριακές συσκευές
Kεφάλαιο 11: ΧΗΜΙΚΑ ΑΝΤΙΔΡΑΣΤΗΡΙΑ. ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ ΑΝΑΛΥΤΙΚΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ. ΒΑΣΙΚΕΣ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ
- Χημικά αντιδραστήρια
- Πρότυπα διαλύματα
- Λειτουργικότητα εργαστηρίου Αναλυτικής Χημείας
- Βασικές πειραματικές τεχνικές
Kεφάλαιο 12: ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ
- Εισαγωγή
- Χρήση αναλυτικού ζυγού
- Χρήση και έλεγχος σιφωνίου και προχοΐδας
- Παρασκευή διαλυμάτων
- Εύρεση στοιχειομετρίας της οξειδοαναγωγικής αντίδρασης Fe3+–ΝΗ3OH+
- Κινητική αντίδραση μεταξύ Ι2 και CΗ3CΟCΗ3
- Κατανομή Br2 μεταξύ H2O–CCl4 και προσδιορισμός της ολικής σταθεράς σχηματισμού του ιόντος [Br3]–
- Χρήση διθειζόνης ως εκλεκτικού αντιδραστηρίου εκχύλισης
- pH, ρυθμιστική ικανότητα και χωρητικότητα του ρυθμιστικού διαλύματος CH3COOH–CH3COONa
- Προσδιορισμός διαλυτότητας, σταθεράς γινομένου διαλυτότητας και πρότυπου γινομένου διαλυτότητας του Ca(OH) 2
- Επίδραση HCl στη διαλυτότητα κορεσμένου διαλύματος KCl
- Κλασματική καταβύθιση PbCO3 και PbI2
- Ισορροπίες σύμπλοκων ιόντων
- Ισχύς οξειδωτικών και αναγωγικών μέσων
ΠAPAPTHMAΤΑ
- Βιβλιογραφία
- Πίνακες
- Σχετικές ατομικές μάζες των χημικών στοιχείων, βασισμένες στη σχετική ατομική μάζα του 12C, Ar(12C) = 12,00
- Πρότυπες σταθερές οξύτητας ασθενών οξέων σε μηδενική ιοντική ισχύ και θερμοκρασία 298,15 K
- Πρότυπες σταθερές βασικότητας ασθενών βάσεων σε μηδενική ιοντική ισχύ και θερμοκρασία 298,15 K
- Πρότυπες σταθερές γινομένου διαλυτότητας σε μηδενική ιοντική ισχύ και θερμοκρασία 298,15 K
- Πρότυπες ολικές σταθερές αστάθειας σύμπλοκων ιόντων σε μηδενική ιοντική ισχύ και θερμοκρασία 298,15 K
- Πρότυπα και τυπικά δυναμικά αναγωγής ηλεκτροδίωνσε θερμοκρασία 298,15 K και πίεση 105 Pa, με ταυτόχρονη αλφαβητική και ηλεκτροχημική σειρά
- Παράμετροι μεγέθους εφυδατωμένων ιόντων σε θερμοκρασία 298,15 K
- Aπαντήσεις Αλυτων Προβλημάτων
Εκδήλωση ενδιαφέροντος:
Βιβλία που έχουν λίγα ή καθόλου αντίτυπα.
Για παραγγελίες - πληροφορίες παρακαλώ συμπληρώστε τα παρακάτω πεδία ή τηλεφωνήστε μας στο 2310-203720.