Τον Μάιο του 2006 πραγματοποιήθηκε στην Θεσσαλονίκη, στο κτίριο της παλαιάς Φιλοσοφικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου, το 10ο Πανελλήνιο Συνέδριο Φιλοσοφίας της Ελληνικής Φιλοσοφικής Εταιρείας, το οποίο συν-διοργανώθηκε από την Ελληνική Φιλοσοφική Εταιρεία και τον Τομέα Φιλοσοφίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
Θέμα του Συνεδρίου ήταν η «Φιλοσοφία των Επιστημών», και μέσα στους στόχους του περιλαμβανόταν η διερεύνηση και η ανάπτυξη προβλημάτων που αναφέρονται στα θεμέλια, στη φύση και το χαρακτήρα των επιστημών, στη μέθοδο και την κριτική αξιολόγηση των επιστημονικών θεωριών, στη λογική της επιστημονικής ανακάλυψης, σε έννοιες όπως η ορθολογικότητα, η επιστημονική εξέλιξη και πρόοδος και η επιστημονική αλήθεια. Εξετάσθηκαν επίσης καίρια ζητήματα που τίθενται στο πλαίσιο αυτό, όπως το πρόβλημα του επιστημονικού ρεαλισμού, της πραγματικότητας των θεωρητικών οντοτήτων, του χαρακτήρα των φυσικών νόμων, των σχέσεων των επιστημών με το φυσικό κόσμο, τον άνθρωπο, την κοινωνία και τις λογικές και ηθικές αξίες, καθώς και θέματα που συνδέουν τη φιλοσοφία της επιστήμης με τον αρχαίο Ελληνικό στοχασμό.
Απώτερος στόχος του Συνεδρίου ήταν να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για την ανάπτυξη ενός γόνιμου πεδίου δι-επιστημονικής συνάντησης –εφόσον η προβληματική του συνδεόταν με όλους τους κλάδους των επιστημών. Θέλαμε όμως ταυτόχρονα να δοθεί η ευκαιρία για την ανάδειξη του ερευνητικού-συγγραφικού έργου που παράγεται σήμερα στην Ελλάδα πάνω σε θέματα που εντάσσονται στο πεδίο της Φιλοσοφίας των Επιστημών, πεδίο το οποίο ενώ έχει αναπτυχθεί ως ανεξάρτητος κλάδος ήδη από τις αρχές του 20ου αιώνα και γνωρίζει τεράστια άνθηση στον διεθνή επιστημονικό και φιλοσοφικό χώρο από την δεκαετία τουλάχιστον του ’30, στην Eλλάδα μόνο στις τελευταίες τρεις δεκαετίες μπορούμε να πούμε ότι έχει ζωή, όπως απεικονίζεται στην έρευνα, στις δημοσιεύσεις και στην Πανεπιστημιακή διδασκαλία.
Η τεράστια ανταπόκριση που είχαμε στο κάλεσμά μας αυτό, με τον εντυπωσιακό αριθμό των 82 εργασιών από φιλοσόφους, επιστήμονες, και ερευνητές, εντός και εκτός των τειχών των Πανεπιστημίων της χώρας, η ποιότητα των εργασιών αυτών, καθώς και αριθμός των 300 Συνέδρων που εκπροσωπούνταν από φιλοσόφους και φοιτητές των Φιλοσοφικών Σχολών, επιστήμονες και σπουδαστές από όλα τα Τμήματα του Πανεπιστημίου και καθηγητές όλων των κλάδων της Μέσης Εκπαίδευσης, απετέλεσε για εμάς μια εξαιρετικά ευχάριστη διαπίστωση, και μας έδωσε την ικανοποίηση ότι το όλο εγχείρημα άξιζε τον κόπο. Κατόπιν όλων αυτών, ως Πρόεδρος της Οργανωτικής Επιτροπής του Συνεδρίου, αλλά και ως Πρόεδρος της Ελληνικής Φιλοσοφικής Εταιρείας λίγους μήνες μετά, θεώρησα υποχρέωσή μου να αναλάβω την ευθύνη της δημοσίευσης των ανακοινώσεων του Συνεδρίου, οι οποίες οδήγησαν στη δημιουργία δύο τόμων με θέμα την «Φιλοσοφία των Επιστημών», κάτι το οποίο αποτελεί την πρώτη προσπάθεια στη χώρα μας δημοσίευσης πρωτότυπων μελετών Ελλήνων συγγραφέων σε συλλογικό τόμο με το θέμα αυτό. Η έκδοση του πρώτου τόμου έγινε από τις εκδόσεις Ζήτη και του δεύτερου από τo Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Mε την ευκαιρία, θα ήθελα και από τη θέση αυτή να ευχαριστήσω το Διοικητικό Συμβούλιο της Ελληνικής Φιλοσοφικής Εταιρείας για την εμπιστοσύνη και την αμέριστη συμπαράσταση με την οποία περιέβαλε την ανάληψη της πρωτοβουλίας μου αυτής.
Περιεχόμενα
ΚΕΝΤΡΙΚΕΣ ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ
- Aristotle on Science and Metaphysics
Michael Frede - Η επιστημολογία της πολυπλοκότητας
Λάμπρος Κουλουμπαρίτσης
I. ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ
- Χώρος και χρόνος. Η συνεχιζόμενη αναζήτηση
Ευτύχης Μπιτσάκης - Η φιλοσοφία του πειράματος
Θόδωρος Αραμπατζής - Γνωσιολογικός σχετικισμός και θεωρία της σχετικότητας
Βασίλης Καρακώστας - Μεταξύ εμπειρισμού και ρεαλισμού: Οι περιπέτειες του δομισμού στη φιλοσοφία της επιστήμης
Στάθης Ψύλλος - Μια ματιά στην Ιστορία: Η σχέση Ιστορίας και Φιλοσοφίας της Επιστήμης
Βάσω Κιντή - Αναζητώντας το πραγματικό πίσω από το “θέατρο των αναπαράστασεων” του Bas van Fraassen
Δήμητρα Σφενδόνη – Μέντζου - Επιστημονική ανάπτυξη, μεταφυσική σκέψη και οντολογία
Ιωάννης Ν. Μαρκόπουλος - Η κλασική έννοια του χρόνου στην αστρονομία
Σταύρος Αυγολούπης
II. ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ
- Φιλοσοφία και κοινωνικές επιστήμες
Πέτρος Α. Γέμτος - Η διαμάχη Αντικειμενισμού/Προοπτικισμού υπό το φως της σύγκλισης φυσικών/κοινωνικών επιστημών στο πλαίσιο μιας ενοποιημένης επιστημολογίας
Αλεξάνδρα Δεληγιώργη
IΙΙ. ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΗ
- Τα ανθρωπολογικά συμφραζόμενα της επιστήμης. Η θεωρία του Helmuth Plessner
Γεωργία Αποστολοπούλου - Φιλοσοφία της επιστήμης ή Φιλοσοφία και επιστήμη; Αλληλεπίδραση, υπαγωγή και οριοθέτηση
Κυριάκος Κατσιμάνης
ΙV. ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ
- How we can do Biology without the information talk
Giovanni Boniolo - Περί βίου λόγος – Βιολογία: Γενότυπος – Περιβάλλον – Φαινότυπος
Ζαχαρίας Σκούρας
V. ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΚΑΙ ΝΕΥΡΟΕΠΙΣΤΗΜΕΣ
- Αι νευροεπιστήμαι και η φιλοσοφία
Σταύρος Ι. Μπαλογιάννης
VΙ. ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΟΥ ΝΟΥ
- Νοητική αναπαράσταση και γνωσιοεπιστήμη
Φίλιππος Β. Καργόπουλος
VIΙ. ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ
- Ιδιοτυπίες της τεχνολογίας έναντι της επιστήμης
Θεοδόσιος Π. Τάσιος - Η σχέση τεχνολογίας και επιστήμης
Αριστείδης Γωγούσης - Tεχνολογία και τέχνη: Μία προσπάθεια επαναπροσδιορισμού των θέσεων του Walter Benjamin σήμερα
Γιούλη Ράπτη
