Πρόλογος
Στην Αρχαία Ελλάδα το αγωνιστικό πνεύμα και το αθλητικό ιδανικό για πρώτη φορά στην ανθρώπινη ιστορία αποκτούν καίρια θέση στην κοινωνική ζωή. Ο αθλητισμός εντάσσεται μέσα στο σύνολο της κοινωνικής ζωής του ανθρώπου και αποτελεί ένα άρρηκτο κομμάτι της Παιδείας του. Η ελληνική έννοια της παιδείας σημαίνει την καλλιέργεια του ακέραιου ανθρώπου, αυτού που δε χωρίζεται σε σώμα και πνεύμα, γιατί το πνεύμα δεν υπάρχει χωρίς το σώμα και το σώμα δεν έχει νόημα χωρίς το πνεύμα. Η πιο χαρακτηριστική πνευματική μορφή του αρχαίου κόσμου, ο Σωκράτης, ζει, εμπνέεται και συνδιαλέγεται μέσα στα γυμνάσια της Αθήνας, εκεί όπου οι νέοι αθλούνται. Θαυμάζει τη σημαντική ομορφιά και την εύρωστη δύναμή τους και προχωρεί στην άσκηση της ψυχής τους. Κορυφαία έκφραση του αθλητισμού στην αρχαία Ελλάδα στάθηκαν οι Πανελλήνιοι Αγώνες και ιδιαίτερα οι Ολυμπιακοί.
Η χρονολογία της πρώτης Ολυμπιάδας το 776 π.Χ. αποτελεί την πρώτη μαρτυρημένη ακριβή χρονολογία της ελληνικής ιστορίας, αφού από την χρονολογία αυτή αρχίζει ο κατάλογος των ολυμπιονικών. Αυτό σημαίνει ότι τα πρώτα ιστορικά πρόσωπα που γνωρίζουμε με ασφάλεια και ακρίβεια είναι οι αθλητές που νίκησαν στους αγώνες εκείνους. Έτσι μπορούμε να πούμε ότι η ελληνική ιστορία είναι άρρηκτα δεμένη με την ιστορία του αθλητισμού. Και το αγωνιστικό πνεύμα, που στάθηκε αποφασιστικός παράγοντας στην ανάπτυξη της ελληνικής ιστορίας, κατακτούσε το πνευματικό και θρησκευτικό βάθος που το καταξίωνε και το ύψωνε σε σφαίρες πολύ υψηλότερες από την απλή παιδεία, απ’ όπου ξεκίνησε. Αυτή η φυσική διάθεση του ανθρώπου να δοκιμάσει τις δυνάμεις του και να ξεπεράσει το διπλανό του στάθηκε το αρχικό κίνητρο για την αγωνιστική διάθεση των Ελλήνων. Όμως το ίδιο κίνητρο υπήρχε και σε άλλους λαούς που δεν έφτασαν ποτέ στην ιδέα του αθλητισμού, όπως τη συνέλαβαν οι αρχαίοι Έλληνες και όπως την οραματίστηκε ο Βαρόνος Κουμπερτέν στα νεότερα χρόνια. Ποια ήταν όμως η αιτία;
Η αθλητική ιδέα, όπως προβάλλει στους ελληνικούς αγώνες, ιδιαίτερα τους Ολυμπιακούς, προϋποθέτει την καταξίωση του ανθρώπου, την πίστη στην ελευθερία του και την αξία του, τη συνείδηση της ευθύνης του στον κόσμο και στο τέλος στην παραδοχή της ισότιμης και δημοκρατικής συμμετοχής του στα κοινά. Η καλλιέργεια του αθλητικού πνεύματος στην αρχαία Ελλάδα στηρίζεται στις ίδιες πνευματικές βάσεις, όπου στηρίζονται και οι άλλες πολιτιστικές αξίες του ελληνικού πολιτισμού. Και πρώτη ανάμεσα σ’ αυτές στέκεται η απελευθέρωση του ανθρώπου από τη δεσποτεία κάθε μορφής. Η θρησκευτική πίστη των Ελλήνων δεν τους στερεί την ανθρώπινη ελευθερία και σαν συνέπεια δεν τους απαλλάσσει από την ανθρώπινη ευθύνη. Ο Νόμος και η κοινωνική πειθαρχία δεσμεύουν και τους θεούς και τους ανθρώπους, και τους άρχοντες και τους αρχόμενους. Για να κατορθώσει ο άνθρωπος να ζήσει με μια τέτοια υπεύθυνη ελευθερία έχει ανάγκη να πιστεύει στον εαυτό του και στην υπέρτατη αξία της ανθρώπινης ζωής.
Αυτές τις θεμελιακές αρχές των αρχαίων Ελλήνων θέλησαν οι νεότεροι οραματιστές των Ολυμπιακών Αγώνων να επιτύχουν με την ανασύστασή του. Αυτό το πνεύμα της πίστης στον άνθρωπο, στη σωματική αλκή και στην ηθική του καταξίωση, της δημοκρατικής ισότητας και της παναθρώπινης συναδέλφωσης, της παγκόσμιας ειρήνης και αγάπης, που γεννήθηκε στην Ελλάδα και εκφράστηκε καίρια με τους Ολυμπιακούς αγώνες, θέλησε να ξαναζωντανέψει ο Κουμπερτέν. Όσοι έχουν χαρεί την παγκόσμια πια συναδέλφωση των αθλητών που κυριαρχεί στους σύγχρονους Ολυμπιακούς αγώνες, όπου για λίγο έστω χρονικό διάστημα καταργούνται όλα τα σύνορα που χωρίζουν τους λαούς, όπου η γλώσσα, η φυλή και η θρησκεία δεν υψώνουν τους φραγμούς τους ανάμεσα στους ανθρώπους, όπου η κοινωνική θέση, ο υλικός πλούτος και η κρατική δύναμη δε λογαριάζονται, όπου ο άνθρωπος γυμνός από καθετί άλλο αγωνίζεται με τους συνανθρώπους του ειρηνικά και τίμια για να κερδίσει την τιμή και μόνο της νίκης, όσοι έχουν ζήσει αυτό το γεγονός, ελπίζουν και πιστεύω πως το ολυμπιακό πνεύμα μπορεί να φωτίσει τον κόσμο ολόκληρο όχι μονάχα για λίγες μέρες, αλλά παντοτινά.
Η Ελλάδα διεκδίκησε τη διεξαγωγή των Ολυμπιακών Αγώνων πριν από λίγα χρόνια με τη συμπλήρωση εκατό χρόνων από την επανασύστασή τους. Ζητώντας δικαιωματικά τους Ολυμπιακούς αγώνες του 1996 επιθυμούσε να τους δώσει την αληθινή τους διάσταση, αυτή που χαρακτήριζε τους Αγώνες της αρχαιότητας, να τονίσει δηλαδή την παρουσία του πνεύματος και την άρρηκτη σχέση λόγου και άθλησης. Λόγοι όμως ξένοι προς το ολυμπιακό πνεύμα και το αθλητικό ιδεώδες δεν επέτρεψαν τότε να κατακυρωθούν οι Ολυμπιακοί Αγώνες στην πατρίδα μας.
Ευτυχώς η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή κατάλαβε την αδικία που έγινε προς την Ελλάδα και αποφάσισε τη διοργάνωση και τέλεση των Αγώνων του 2004 στην Αθήνα. Καλούμαστε, λοιπόν, όλοι, δύο χρόνια πριν από την τέλεση των Αγώνων να υλοποιήσουμε το όραμα του αναβιωτή των Ολυμπιακών Αγώνων βαρόνου Κουμπερτέν και να παρουσιάσουμε μια Ολυμπιάδα που θα έχει όλα εκείνα τα στοιχεία που χαρακτήριζαν τις αρχαίες Ολυμπιάδες.
Ο σκοπός της συγγραφής του βιβλίου αυτού είναι να ενημερωθούν όλοι οι Έλληνες και ιδιαίτερα η νεολαία, στην οποία και αφιερώνεται, για την ιστορία των Ολυμπιακών Αγώνων από την αρχαιότητα ως τις μέρες μας, έτσι ώστε να γίνει πράξη το όραμα του Κουμπερτέν για μια πραγματική συναδέλφωση όλων των λαών της γης.
Περιεχόμενα
Μέρος Πρώτο: Οι ολυμπιακοί αγώνες στην αρχαιότητα
- Το αγωνιστικό πνεύμα
- Οι πανελλήνιοι αγώνες
- Η διεξαγωγή τους
- Επιστροφή των νικητών και οι τιμές
- Οι αγώνες στη Ρωμαιοκρατία και το Βυζάντιο
Μέρος Δεύτερο: Οι ολυμπιακοί αγώνες στα νεότερα χρόνια
- Η Aναβίωση των Ολυμπιακών Αγώνων
- Ολυμπιακές Επιτροπές και Ολυμπιακοί Αγώνες
- Οι Σύγχρονοι Ολυμπιακοί Αγώνες
- Ελλάδα και Ολυμπιακοί Αγώνες
Μέρος Τρίτο: Το ολυμπιακό πνεύμα σήμερα
- Ο προβληματισμός
- Η ελληνική πρόταση
Μέρος Τέταρτο: Το πρόγραμμα προετοιμασίας για τους ολυμπιακούς αγώνες του 2004
- H απόφαση του Yπουργού
- Χαιρετισμός του Προέδρου κ. Αντ. Τζίκα (προέδρου Ιδρύματος Ολυμπιακής και Αθλητικής Παιδείας)
- Οδηγίες προς τους καθηγητές φυσικής αγωγής
- Αξίες που πηγάζουν από τους Ολυμπιακούς Αγώνες
- Ολυμπιακοί Αγώνες και πολιτισμός
- Τα Ολύμπια της αρχαιότητας και οι σύγχρονοι Ολυμπιακοί Αγώνες
- Περιβάλλον άθλησης και ολυμπιακά ιδεώδη
- Επιθετικότητα – Βία στον αθλητισμό – Θεατές
- Πρόγραμμα ολυμπιακής παιδείας – Μέθοδος υλοποίησης
- Δραστηριότητες που μπορούν να αναπτυχθούν
- Διάγραμμα και νόημα της Ολυμπιακής Παιδείας
- Παραολυμπιακοί Αγώνες
- Ο εθελοντισμός και η ολυμπιακή διάσταση
- Επίλογος
