Από τη Β’ Έκδοση του παρόντος βιβλίου το 1993 αισθανθήκαμε την ανάγκη να προχωρήσουμε σε νέα έκδοση αυτού, τόσο για την παρουσίαση πρόσφατων αριθμητικών δεδομένων των διαφόρων παραδειγμάτων τεχνικοοικονομικής ανάλυσης και μάλιστα με τη αντικατάσταση της δραχμής από το ευρώ, όσο και για τη συμπλήρωση ορισμένων τμημάτων αυτού που συνδέονται κυρίως με τη συμβολή της γεωργικής λογιστικής στην οργάνωση των σύγχρονων γεωργικών εκμεταλλεύσεων και επιχειρήσεων. Τα τμήματα αυτά σχετίζονται περισσότερο με τη χρήση των γεωργικών εγγραφών και λογαριασμών ως μέσο τόσο ορθολογιστικής οργάνωσης των γεωργικών εκμεταλλεύσεων και επιχειρήσεων, όσο και επίλυσης προβλημάτων διοίκησης και διαχείρισης αυτών. Πιο συγκεκριμένα, η έμφαση δίνεται στο είδος, την ποιότητα και τον τρόπο καταγραφής των τεχνικοοικονομικών δεδομένων ως βάση εφαρμογής των σύγχρονων μεθόδων γεωργοοικονομικής ανάλυσης και σύνθεσης αυτών τόσο σε επίπεδο ολόκληρης γεωργικής εκμετάλλευσης ή επιχείρησης, όσο και σε επίπεδο μεμονωμένου κλάδου φυτικής και ζωϊκής παραγωγής.
Σήμερα οι γεωργικές μας εκμεταλλεύσεις και επιχειρήσεις για να καταστούν ανταγωνιστικές τόσο στην εσωτερική, πολύ δε περισσότερο στη διεθνή αγορά πρέπει να αναδιοργανωθούν και να εκσυγχρονισθούν. Για το σκοπό αυτό έχουν ανάγκη, εκτός των άλλων, και από ένα απλό σύστημα τήρησης γεωργικών εγγραφών και λογαριασμών με το οποίο οι παραγωγοί να μπορούν να παρακολουθούν την ομαλή λειτουργία των εκμεταλλεύσεών τους ή επιχειρήσεών τους και την εξέλιξη της οικονομικότητος αυτών. Ειδικότερα για τους νέους γεωργούς, που είναι απαλλαγμένοι από προκαταλήψεις, η ακριβής τήρηση γεωργικών εγγραφών και λογαριασμών αποτελεί ένα είδος πυξίδας στο δύσκολο ταξίδι της γεωργίας του μέλλοντος. Κάτι ανάλογο ισχύει και για τους μελλοντικούς γεωπόνους που θα κληθούν να καθοδηγήσουν τους νέους γεωργούς στα δύσκολα μονοπάτια της ανταγωνιστικής γεωργίας. Η κατανόηση και πολύ περισσότερο η εφαρμογή των αρχών της λογιστικής στις σύγχρονες γεωργικές εκμεταλλεύσεις και επιχειρήσεις τόσο από τους γεωπόνους, πολύ δε περισσότερο από τους νέους γεωργούς δεν απαιτούν τόσο ειδικές γνώσεις της γενικής λογιστικής, όσο καλές γνώσεις των αρχών της γεωργικής παραγωγής και πιο πολύ καλές γνώσεις του τρόπου λειτουργίας της γεωργικής εκμετάλλευσης ή επιχείρησης φυτικής και ζωϊκής παραγωγής.
Προς την κατεύθυνση αυτή βασικός οδηγός επιτυχούς εφαρμογής των αρχών της λογιστικής σε μια γεωργική εκμετάλλευση ή επιχείρηση τόσο για τους γεωπόνους, όσο και για τους νέους γεωργούς αποτελεί το διδόμενο υπό μορφή παραρτήματος αριθμητικό παράδειγμα λογιστικής παρακολούθησης και τεχνικοοικονομικής ανάλυσης μιας ολόκληρης γεωργικής εκμετάλλευσης ή επιχείρησης. Το λογιστικό αυτό παράδειγμα δεν περιορίζεται απλώς στην καταγραφή λεπτομερών τεχνικών ή φυσικών και οικονομικών δεδομένων των διαφόρων κλάδων και μέσων γεωργικής παραγωγής, αλλά επεκτείνεται τόσο στην ανάλυση αυτών, όσο και στον υπολογισμό του οικονομικού αποτελέσματος υπό τις διάφορες αυτού μορφές. Το γεγονός ότι δεν υπάρχουν βιβλία γεωργικής λογιστικής με ανάλογο περιεχόμενο μπορεί να λεχθεί ότι το λογιστικό αυτό παράδειγμα αποτελεί πολύτιμο συμπλήρωμα του βιβλίου αυτού.
Με βάση τα προαναφερθέντα, το περιεχόμενο του παρόντος βιβλίου κρίνεται χρήσιμο όχι μόνο για τους διδάσκοντες γεωργική λογιστική στους φοιτητές των Γεωπονικών Σχολών της κατεύθυνσης Αγροτικής Οικονομίας και ορισμένων παρεμφερών Πανεπιστημιακών Σχολών, καθώς και στους σπουδαστές των Τ.Ε.Ι της αντίστοιχης κατεύθυνσης, αλλά και για τους νέους αγρότες που θέλουν να θεμελιώσουν την οργάνωση της εκμετάλλευσής τους ή επιχείρησής τους πάνω στις αρχές της οικονομικής της γεωργικής παραγωγής. Τη χρησιμότητα του περιεχομένου του βιβλίου αυτού εγγυάται αφενός η μακρόχρονη διδασκαλία μας της γεωργικής λογιστικής στους φοιτητές Γεωπονίας του Α.Π.Θ., αφετέρου δε η ακόμα πιο μακρόχρονη εμπειρία μας από τη συνεργασία με εκατοντάδες παραγωγούς που διευθύνουν εκμεταλλεύσεις ή επιχειρήσεις διαφόρων παραγωγικών κατευθύνσεων ολόκληρης της χώρας όσον αφορά την τήρηση γεωργικών λογαριασμών.
ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ
Εισαγωγή στη Γενική και Γεωργική Λογιστική
1. Έννοια, Σκοποί και Διάκριση της Λογιστικής
- Έννοια και περιεχόμενο της λογιστικής
- Αντικείμενο της λογιστικής
- Σκοποί της λογιστικής
- Ιστορική εξέλιξη της λογιστικής
- Διάκριση λογιστικής ανάλογα με τον τομέα εφαρμογής της
2. Μέθοδοι, Συστήματα και Βιβλία της Λογιστικής
- Μέθοδοι της λογιστικής
- Λογιστικά συστήματα
- Λογιστικά βιβλία
3. Λογαριασμοί και Λογιστικό Σχέδιο
- Έννοια και σημασία των λογαριασμών
- Τεχνική τήρησης και τρόπος ενημέρωσης των λογαριασμών
- Κατηγορίες λογαριασμών
- Λογιστικό σχέδιο
ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ
Γεωργική Εκτιμητική, Απογραφή και Απόσβεση
4. Βασικές Έννοιες και Αναγκαίοι Τύποι από τα Οικονομικά Μαθηματικά
- Έννοια και διάκριση τόκου, ανατοκισμού και προεξόφλησης, καθώς και μελλοντικής και παρούσας αξίας κεφαλαίου
- Υπολογισμός του τόκου και της αξίας του κεφαλαίου
- Έννοια και διάκριση της περιοδικής προσόδου ή δαπάνης και της αξίας αυτής
- Υπολογισμός της αξίας των περιοδικών προσόδων ή δαπανών
- Έννοια και υπολογισμός της απόσβεσης ενός δανείου και της ανανέωσης ενός περιουσιακού στοιχείου
5. Αρχές, Δυσχέρειες και Μέθοδοι της Εκτίμησης
- Έννοια και περιεχόμενο της εκτίμησης
- Γενικές αρχές και βασικές επιδιώξεις της εκτίμησης
- Δυσχέρειες εκτίμησης και τρόποι αντιμετώπισης αυτών
- Μέθοδοι εκτίμησης και τρόποι υπολογισμού της αξίας των περιουσιακών στοιχείων
6. Γεωργική Απογραφή και Ισολογισμός
- Έννοια, σημασία και διάκριση της απογραφής
- Ημερομηνία απογραφής
- Ενεργητικό, παθητικό και καθαρά περιουσία
- Τρόποι κατάταξης των στοιχείων του ενεργητικού και του παθητικού
- Έννοια, περιεχόμενο, παρουσίαση και σημασία του ισολογισμού
- Είδη και ιδιότητες του ισολογισμού
7. Η Απόσβεση στη Γεωργική Εκτιμητική και Λογιστική
- Έννοια, αίτια και σκοπός της απόσβεσης
- Παράγοντες προσδιορισμού της απόσβεσης
- Μέθοδοι υπολογισμού της απόσβεσης
8. Εφαρμογές Γεωργικής Εκτιμητικής
- Περιπτώσεις που επιβάλλουν την εκτίμηση της αξίας των περιουσιακών στοιχείων και σημασία αυτών
- Φυσικές ποσότητες των περιουσιακών στοιχείων και δυσκολίες μέτρησης αυτών
- Εκτίμηση της αξίας των περιουσιακών στοιχείων κατά κατηγορίες
- Από κοινού εκτίμηση της αξίας περισσότερων κατηγοριών περιουσιακών στοιχείων
- Εκτίμηση της αξίας ολόκληρης της γεωργικής εκμετάλλευσης
ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ
Λογιστική Γεωργικών Εκμεταλλεύσεων
9. Συστήματα, Λογαριασμοί, Εγγραφές και Λογιστικό Έτος
- Συστήματα λογιστικής των γεωργικών εκμεταλλεύσεων
- Γεωργικοί λογαριασμοί
- Γεωργικές εγγραφές
- Λογιστικό έτος ή λογιστική περίοδος
10. Γεωργική Εκμετάλλευση και Λογιστική Παρακολούθηση αυτής
- Γεωργική εκμετάλλευση και οικογένεια
- Λογιστική παρακολούθηση της γεωργικής εκμετάλλευσης
11. Ο Ακολουθούμενος Τρόπος Λογιστικής Παρακολούθησης της Γεωργικής Εκμετάλλευσης
- Απογραφή και εκτίμηση της αξίας της γεωργικής εκμετάλλευσης
- Τήρηση λογαριασμών απλών και σύνθετων κλάδων παραγωγής της γεωργικής εκμετάλλευσης
- Τήρηση άλλων λογαριασμών αναγκαίων για την πλήρη παρακολούθηση της γεωργικής εκμετάλλευσης
- Παρατηρήσεις για την ομαλή ή μη λειτουργία της γεωργικής εκμετάλλευσης
12. Ανάλυση και Ερμηνεία Γεωργικών Εγγραφών
- Ανάλυση και ερμηνεία φυσικών ή τεχνικών δεδομένων
- Ανάλυση και ερμηνεία οικονομικών δεδομένων
13. Ανάλυση και Ερμηνεία Γεωργικών Λογαριασμών και Υπολογισμός Οικονομικού Αποτελέσματος
- Διάκριση των κλάδων της γεωργικής εκμετάλλευσης από απόψεως οικονομικής ανάλυσης
- Οικονομικό αποτέλεσμα της γεωργικής εκμετάλλευσης
- Ακαθάριστη πρόσοδος ή ακαθάριστο εισόδημα
- Παραγωγικές δαπάνες
- Κέρδος και οικονομικότητα
- Γεωργικό εισόδημα
- Κοινωνικό γεωργικό εισόδημα ή κοινωνικό εισόδημα από τη γεωργική εκμετάλλευση
- Γεωργικό οικογενειακό εισόδημα
- Αναγκαιότητα και σημασία υπολογισμού της προσόδου ή του εισοδήματος, που αντιστοιχεί σε κάθε συντελεστή παραγωγής
- Πρόσοδος από το έδαφος ή έγγειος πρόσοδος
- Πρόσοδος ή εισόδημα από την εργασία
- Πρόσοδος από το κεφάλαιο ή καθαρά πρόσοδος και αποδοτικότητα κεφαλαίου
- Εισόδημα πραγματοποιούμενο εκτός της γεωργικής εκμετάλλευσης
- Παραγωγικότητα και χρησιμοποιούμενοι συντελεστές παραγωγής
- Ακαθάριστο κέρδος
- Σταθερό κόστος της γεωργικής εκμετάλλευσης
- Σχηματικός τρόπος υπολογισμού ορισμένων μορφών οικονομικού αποτελέσματος
- Στάδια λογιστικής παρακολούθησης και τεχνικοοικονομικής ανάλυσης της γεωργικής εκμετάλλευσης
ΜΕΡΟΣ ΤΕΤΑΡΤΟ
Λογιστική Αυτοτελών Κλάδων Γεωργικής Παραγωγής
14. Αυτοτελείς Κλάδοι Γεωργικής Παραγωγής και Δυσχέρειες Εφαρμογής της Γεωργικής Λογιστικής
- Αυτοτελείς κλάδοι γεωργικής παραγωγής
- Δυσχέρειες τήρησης λογαριασμών αυτοτελών κλάδων γεωργικής παραγωγής και τρόποι αντιμετώπισης αυτών
15. Λογιστική Παρακολούθηση Αυτοτελών Κλάδων Γεωργικής Παραγωγής
- Απογραφή και εκτίμηση ορισμένων μορφών σταθερού κεφαλαίου
- Τήρηση λογαριασμών αυτοτελών κλάδων φυτικής και ζωϊκής παραγωγής
- Τήρηση συμπληρωματικών λογαριασμών για την πλήρη παρακολούθηση αυτοτελών κλάδων γεωργικής παραγωγής
- Λογιστικό έτος
16. Τεχνικοοικονομική Ανάλυση Αυτοτελών Κλάδων Γεωργικής Παραγωγής
- Ανάλυση και ερμηνεία εγγραφών αυτοτελών κλάδων γεωργικής παραγωγής
- Ανάλυση και ερμηνεία λογαριασμών και υπολογισμός οικονομικού αποτελέσματος αυτοτελών κλάδων γεωργικής παραγωγής
ΜΕΡΟΣ ΠΕΜΠΤΟ
Λογιστική Ομαδικών ή Συνεταιρικών Γεωργικών Εκμεταλλεύσεων και Κλάδων Γεωργικής Παραγωγής
17. Ομαδικές ή Συνεταιρικές Γεωργικές Εκμεταλλεύσεις
- Έννοια και σημασία ομαδικής ή συνεταιρικής γεωργικής εκμετάλλευσης
- Περιπτώσεις που δικαιολογούν τη δημιουργία μιας ομαδικής ή συνεταιρικής γεωργικής εκμετάλλευσης
- Λογιστική παρακολούθηση της ομαδικής ή συνεταιρικής γεωργικής εκμετάλλευσης
- Υπολογισμός και επιμερισμός του οικονομικού αποτελέσματος της ομαδικής ή συνεταιρικής γεωργικής εκμετάλλευσης
- Προσωπικοί λογαριασμοί των μελών της ομαδικής ή συνεταιρικής γεωργικής εκμετάλλευσης
18. Ενοικιαζόμενες Γεωργικές Εκμεταλλεύσεις
- Έννοια και περιεχόμενο της ενοικιαζόμενης γεωργικής εκμετάλλευσης
- Λογιστική παρακολούθηση της ενοικιαζόμενης γεωργικής εκμετάλλευσης
- Οικονομικό αποτέλεσμα της ενοικιαζόμενης γεωργικής εκμετάλλευσης και επιμερισμός αυτού
19. Κλάδοι Ομαδικής Γεωργικής Παραγωγής
- Έννοια και σημασία του κλάδου ομαδικής γεωργικής παραγωγής
- Περιπτώσεις που δικαιολογούν τη δημιουργία κλάδου ομαδικής γεωργικής παραγωγής
- Λογιστική παρακολούθηση του κλάδου ομαδικής γεωργικής παραγωγής
- Υπολογισμός και επιμερισμός του οικονομικού αποτελέσματος του κλάδου ομαδικής γεωργικής παραγωγής
20. Ομαδική Χρήση Γεωργικών Μηχανημάτων
- Έννοια και σημασία της ομαδικής χρήσης γεωργικών μηχανημάτων
- Περιπτώσεις που δικαιολογούν την ομαδική χρήση γεωργικών μηχανημάτων
- Λογιστική παρακολούθηση της ομαδικής χρήσης γεωργικών μηχανημάτων
- Υπολογισμός και επιμερισμός του κόστους της ομαδικής χρήσης γεωργικών μηχανημάτων
ΜΕΡΟΣ ΕΚΤΟ
Αναγκαιότητα και Χρησιμότητα της Λογιστικής στη Σύγχρονη Γεωργία
21. Αναγκαιότητα Εισαγωγής και Συστηματικής Εφαρμογής της Λογιστικής στη Γεωργία
- Η λογιστική ως βάση οργάνωσης των σύγχρονων γεωργικών εκμεταλλεύσεων και επιχειρήσεων
- Η λογιστική ως πηγή πληροφόρησης των οργάνων της κοινής γεωργικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης
- Η λογιστική ως μέθοδος γεωργικής οικονομικής έρευνας
22. Δυνατότητες και Προϋποθέσεις Τήρησης Λογαριασμών από Γεωργούς
- Τήρηση πλήρους συστήματος γεωργικών λογαριασμών
- Τήρηση απλών γεωργικών λογαριασμών
- Λογαριασμοί δυνάμενοι ή μη δυνάμενοι να τηρηθούν από γεωργούς
- Ο ρόλος των ιδρυμάτων γεωργικής οικονομικής έρευνας και των συναφών οργανισμών
- Τήρηση γεωργικών λογαριασμών και χρήση ηλεκτρονικών υπολογιστών
23. Χρησιμότητα Γεωργολογιστικών Δεδομένων
- Χρησιμότητα λογιστικών δεδομένων στη γεωργική εκπαίδευση
- Χρησιμότητα λογιστικών δεδομένων στη γεωργική έρευνα
- Χρησιμότητα λογιστικών δεδομένων στο γεωργικό προγραμματισμό
- Χρησιμότητα λογιστικών δεδομένων στις γεωργικές εφαρμογές
- Χρησιμότητα λογιστικών δεδομένων στη γεωργική πολιτική
- Σύγκριση δεδομένων που προέρχονται από γεωργικούς λογαριασμούς και από άλλες πηγές
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι
Αριθμητικό Παράδειγμα Λογιστικής Παρακολούθησης και Τεχνικοοικονομικής Ανάλυσης μιας Γεωργικής Εκμετάλλευσης
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙ
Ειδικοί Πίνακες απευθείας υπολογισμού ορισμένων σχέσεων που αποτελούν τμήματα τύπων από τα οικονομικά μαθηματικά
