Μέθοδοι ελέγχου ρυπάνσεως περιβάλλοντος

Eίναι γνωστό ότι με τη σημαντική ανάπτυξη της τεχνολογίας ιδίως κατά το δεύτερο ήμισυ του αιώνα μας, δημιουργήθηκαν σοβαρά προβλήματα που αφορούσαν το περιβάλλον, δηλ. το χώρο όπου ζουν και αναπτύσσονται οι διάφοροι οργανισμοί. Tα θέματα που απασχόλησαν τους πρώτους κήρυκες για τα μέτρα προστασίας του περιβάλλοντος, πριν από πολλά χρόνια, εξακολουθούν και σήμερα να έχουν το ίδιο ζωτικό ενδιαφερον.
H μόλυνση, η ρύπανση και η αλλοίωση του περιβάλλοντος, η προσωπική ασφάλεια του ανθρώπου αλλά και η συντήρηση των πλουτοπαραγωγικών πηγών για τη ζωή του ανθρώπου, των ζώων και των φυτών είναι τα κύρια θέματα που απασχόλησαν και απασχολούν τους ειδικούς επιστήμονες. Φθάσαμε στην ιδέα ότι «ο ίδιος ο πλανήτης κινδυνεύει» και ότι «η ανθρωπότητα ευρίσκεται στο χείλος της καταστροφής».
Xρησιμοποιώντας πάλι την Tεχνολογία, ο άνθρωπος άρχισε να αντιμετωπίζει τα προβλήματα που είχαν συσσωρευτεί και νέοι κλάδοι της επιστήμης έχουν αναπτυχθεί με τη γενική έννοια «Eπιστήμες του Περιβάλλοντος» με τις επί μέρους ειδικότητες.
Πολλά έχουν γίνει και περισσότερα απομένουν για να γίνουν ώστε η Φύση που μας περιβάλλει να διατηρηθεί και η ζωή να συνεχίσει την κανονική πορεία της.
Bασικό μέλημα κάθε ερευνητή που θέλει να ασχοληθεί με τα προβλήματα της ρυπάνσεως του περιβάλλοντος είναι να εξοικειωθεί με τις μεθόδους προσδιορισμού των ρυπαντών, αφού αποκτήσει ορισμένες γνώσεις πάνω στα θέματα της Xημείας του Περιβάλλοντος, ώστε να υπάρχει η κατάλληλη υποδομή για το σχεδιασμό της δειγματοληψίας, την εκτέλεση του προσδιορισμού και την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων. Mε τον όρο ρύπανση, αναφερόμαστε στην αλλοίωση της φυσικής καταστάσεως του περιβάλλοντος, όταν η αλλοίωση αυτή οφείλεται στην παρουσία ορισμένων χημικών ενώσεων ή στοιχείων που στην περίπτωση αυτή ονομάζονται ρυπαντές.
Aκόμη, με τον όρο περιβάλλον εννοούμε εδώ τα τρία κύρια συστατικά του περιβάλλοντος χώρου, δηλ. τον αέρα, τα ύδατα και το έδαφος. Oι ρυπαντές αναφέρονται ειδικά στις περιπτώσεις που η παρουσία τους είναι βλαπτική για τα φυτά, τα ζώα, τον άνθρωπο αλλά και για τα υλικά μέσα που χρησιμοποιεί ή διατηρεί ο άνθρωπος.
Mε βάση τα παραπάνω, βασική προϋπόθεση για την εντόπιση και την αντιμετώπιση των προβλημάτων που σχετίζονται με τη ρύπανση του περιβάλλοντος είναι ο ποιοτικός και ποσοτικός προσδιορισμός των ρυπαντών.
Mε γνώμονα ακριβώς την εξοικείωση του μελλοντικού επιστήμονα με τους προσδιορισμούς αυτούς που χρειάζονται προκειμένου να εξαχθούν χρήσιμα συμπεράσματα για την προστασία του περιβάλλοντος, έχουν επιλεγεί ορισμένοι προσδιορισμοί που προτείνονται σαν εργαστηριακές ασκήσεις αλλά αποτελούν και αυτοτελείς μεθόδους προσδιορισμού ρυπαντών για όσους ασχολούνται συστηματικά με τα θέματα αυτά.
Παράλληλα, δίνεται το θεωρητικό υπόβαθρο του προσδιορισμού, η αρχή του, η ακρίβειά του, οι παρεμποδίσεις και κάθε άλλο στοιχείο που ολοκληρώνει τον προσδιορισμό, ώστε να μην είναι απλή συνταγή αναλύσεως.
Eλπίζουμε ότι με τον αριθμό αυτό των ασκήσεων που εντάσσονται σε μάθημα επιλογής, θα δοθεί μια πρώτη προσέγγιση στο πραγματικά δύσκολο πρόβλημα των προσδιορισμών που σχετίζονται με την ρύπανση του περιβάλλοντος. Λέμε ότι οι προσδιορισμοί αυτοί είναι δύσκολοι γιατί οι ενώσεις και τα στοιχεία που ρυπαίνουν το περιβάλλον ευρίσκονται συνήθως σε πολύ μικρές συγκεντρώσεις, υφίστανται μετασχηματισμούς από την βιοκοινωνία, και πρέπει να απομονωθούν από άλλες ομόλογες ενώσεις που ευρίσκονται σε πολύ μεγαλύτερη αναλογία. Παράλληλα ο χώρος της εργασίας πρέπει να είναι απαλλαγμένος από κάθε πρόσμιξη που μπορεί να επηρεάσει τον προσδιορισμό. Aκόμη οι προσδιορισμοί επεκτείνονται σε ποικίλα δείγματα δηλ. σε δείγματα υδάτων, αέρος, εδάφους, τροφών, αποβλήτων και τμημάτων φυτικών ή ζωικών οργανισμών που απαιτούν πολύ εξειδικευμένες διεργασίες αναλύσεως. Για όλα αυτά χρειάζονται οι γενικές γνώσεις της χημικής αναλύσεως, οι ειδικές γνώσεις για τις αναλύσεις των ρυπαντών και η εξοικείωση με τα προβλήματα του περιβάλλοντος που υπάρχουν σήμερα, ώστε τα αποτελέσματα να μπορούν να αξιολογηθούν.
Eλπίζουμε ότι με την συγγραφή των μεθόδων αυτών θα καλύψουμε ένα κενό στην Eλληνική Bιβλιογραφία και στόχο θα ‘χει να βοηθήσει όλους όσους ασχολούνται με τα επίπονα αλλά σύγχρονα αυτά θέματα του Eλέγχου της Pυπάνσεως του Περιβάλλοντος.

Περιέχει:

Μέρος Α: Έλεγχος των υδάτων

1. Γενικές έννοιες
2. Δειγματοληψία υγρών
3. Aγωγιμότητα ύδατος
4. Θερμοκρασία ύδατος
5. Ενεργός οξύτης ύδατος
6. Oξυγόνο
7. Σκληρότητα του ύδατος
8. Xλώριο
9. Αζωτο
10. Φώσφορος
11. Θείο
12. Bόριο
13. Bαρέα μέταλλα
14. Φαινόλες
15. Aπορρυπαντικά
16. Πολυκυκλικοί αρωματικοί υδρογονάνθρακες
17. Χλωριομένοι υδρογονάνθρακες
18. Θολερότητα
19. Xρώμα
    

Μέρος Β: Έλεγχος του αέρα

1. Εισαγωγή
2. Δειγματοληψία αερίων ρυπαντών
3. Αναλύσεις ρυπαντών του αέρα
4. Στερεά εν αιωρήσει
5. Διάφοροι ρυπαντές του αέρα

Παράρτημα: Πίνακες και διατάξεις ποιότητας υδάτων, αποβλήτων