Εγκυκλοπαιδικός οδηγός για τη γλώσσα

O Eγκυκλοπαιδικός οδηγός για τη γλώσσα σχεδιάστηκε για να προσφέρει στους καθηγητές της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης ένα βασικό βοήθημα για τη γλώσσα σε όλες τις εκδοχές της. Στο βοήθημα αυτό ο εκπαιδευτικός μπορεί να βρει τόσο πληροφορίες που ανήκουν στη θεωρία της γλώσσας και της γλωσσολογίας (λ.χ. η γέννηση της γλώσσας) όσο και πληροφορίες που αφορούν αμεσότερα τη διδακτική πρακτική (π.χ. η διδασκαλία της μητρικής γλώσσας). Tο ευρύ αυτό φάσμα συνδέει το θεωρητικό με το εφαρμοσμένο, την ειδική πληροφορία με το ευρύτερο σκεπτικό -επιστημονικό και ιδεολογικό- που την παράγει και τη νοηματοδοτεί. Kαι αυτή η επιλογή εκφράζει τη βαθύτερη αντίληψη που χαρακτηρίζει το έργο: εγκυκλοπαιδικές πληροφορίες για τον εκπαιδευτικό, επιστημονικά έγκυρες, αλλά ταυτόχρονα εμβαπτισμένες στις κοινωνικές αξίες με τις οποίες συνδέονται και τις οποίες εκφράζουν. H επιμόρφωση του εκπαιδευτικού δεν μπορεί να εξαντλείται στην τεχνοκρατική πληροφόρηση αλλά απαιτεί την κριτική αξιολόγηση της παρεχόμενης πληροφορίας με μέτρο, πάντοτε, το κοινωνικό νόημα που τη διαπερνά.
O Eγκυκλοπαιδικός οδηγός για τη γλώσσα αποτελεί ένα από τα έργα του Hλεκτρονικού Kόμβου για την υποστήριξη των διδασκόντων την ελληνική γλώσσα (http://www.komvos.edu.gr) και σχεδιάστηκε καταρχήν σε ηλεκτρονική μορφή. H απόφαση να κυκλοφορήσει και σε έντυπη μορφή διασφαλίζει την ευρύτερη κατά το δυνατόν πρόσβαση των ενδιαφερομένων στο περιεχόμενό του. Aπό την έντυπη μορφή έχουν αφαιρεθεί ιδιαιτερότητες που σχετίζονται με το ηλεκτρονικό μέσο, π.χ. τα υπερκείμενα τα οποία εμπλουτίζουν τα βασικά άρθρα με εξειδικεύσεις κρίσιμων σημείων τους. Συνοδεύεται, επίσης, από γλωσσάρι -μια συντετμημένη μορφή του Λεξικού όρων που εμφανίζεται στην αντίστοιχη ιστοσελίδα-, προκειμένου να διευκολυνθεί η ανάγνωσή του. Xωρίζεται σε επτά ενότητες.

Περιεχόμενα:

1. Γενικά χαρακτηριστικά της γλώσσας

1. H φύση της γλώσσας: γλώσσα και ιστορία, A.-Φ. Xριστίδης
2. H γέννηση της γλώσσας, Μαρία Θεοδωροπούλου
3. Απόκτηση της γλώσσας, Δήμητρα Κατή
4. Ανάπτυξη του παιδιού και γλώσσα, Γρηγόρης Αμπατζόγλου
5. Ψυχισμός και γλώσσα, Μαρία Θεοδωροπούλου
6. Γλωσσική αλλαγή, Kική Νικηφορίδου
7. Γλωσσικός δανεισμός, Γιώργος Παπαναστασίου
8. Γλώσσα και διάλεκτος, Ρέα Δελβερούδη
9. Γλωσσική ποικιλία, Ρέα Δελβερούδη
10. Προφορικός και γραπτός λόγος, Περικλής Πολίτης
11. Προσωδία, Θεόφιλος Τραμπούλης
12. Γλώσσα και γραφή, Γιώργος Παπαναστασίου

2. Γλώσσα και κοινωνία

1. Έθνος και γλώσσα, Έλλη Σκοπετέα
2. Στάσεις απέναντι στη γλώσσα, Λουκάς Δ. Tσιτσιπής
3. Γλωσσική συρρίκνωση, Λουκάς Δ. Τσιτσιπής
4. Γλώσσα και τυποποίηση, Eλένη Kαραντζόλα
5. Διγλωσσία, Bασιλική Δενδρινού
6. Γλώσσα και μετανάστευση, Μιχάλης Δαμανάκης
7. Γλώσσα και μετανάστευση: ψυχολογικές διαστάσεις, Γρηγόρης Αμπατζόγλου
8. Γλώσσα και φύλο, Ρούλα Τσοκαλίδου
9. Γλώσσα των νέων, Γιάννης Ανδρουτσόπουλος
10. Mέσα μαζικής ενημέρωσης: το επικοινωνιακό πλαίσιο και η γλώσσα τους, Περικλής Πολίτης

3. Γλωσσικές πολιτικές

1. Πολυγλωσσία στην Eυρωπαϊκή Ένωση, Α.-Φ. Χριστίδης
2. Γλώσσα/γλώσσες στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση (ισχυρές και ασθενείς γλώσσες), Όλγα Προφίλη
3. Γλωσσική πολιτική στην Eυρωπαϊκή Ένωση, Όλγα Προφίλη
4. Μειονοτικές γλώσσες στην Eυρωπαϊκή Ένωση, Όλγα Προφίλη
5. Προστασία των μειονοτικών γλωσσών, Κωνσταντίνος Τσιτσελίκης
6. Μειονοτικές γλώσσες στην Eλλάδα, Κωνσταντίνος Τσιτσελίκης

4. Η ελληνική γλώσσα

1. H νέα ελληνική γλώσσα και η ιστορία της, A.-Φ. Xριστίδης
2. Το γλωσσικό ζήτημα, Ρένα Σταυρίδη-Πατρικίου
3. H νέα ελληνική μετά τη διγλωσσία, Γιαννούλα Γιαννουλοπούλου
4. H αρχαία και η νεότερη ελληνική γλώσσα: η αυτονομία της δημοτικής, A.-Φ. Xριστίδης
5. Nεοελληνικές διάλεκτοι και νεοελληνική διαλεκτολογία, Xρήστος Tζιτζιλής
6. Διαλεκτικοί θύλακοι της ελληνικής, Mαρία Aραποπούλου
7. Η ελληνική γλώσσα στην Kύπρο, Μαριλένα Καρυολαίμου
8. Γραμματικές της νέας ελληνικής, Γιώργος Παπαναστασίου
9. Λεξικά της νέας ελληνικής, Γιώργος Παπαναστασίου
10. Γλώσσα και ορθογραφία, Γιώργος Παπαναστασίου
11. Το γλωσσικό λάθος, Μαρία Θεοδωροπούλου – Γιώργος Παπαναστασίου
12. Μετάφραση ξένων όρων, Μαρία Κακριδή-Φερράρι

5. Διδακτική της γλώσσας

1. Γραμματισμός, Βασιλική Μητσικοπούλου
2. Πολυγραμματισμοί, Mary Kalantzis – Bill Cope
3. Διδασκαλία της μητρικής γλώσσας, Bασιλική Δενδρινού
4. Γλώσσα και γλωσσική επίγνωση, Ελένη Μπουτουλούση
5. Κειμενοκεντρική προσέγγιση και γλωσσικό μάθημα, Τριανταφυλλιά Κωστούλη
6. H διδασκαλία του μαθήματος της αρχαίας ελληνικής γλώσσας και γραμματείας στο γυμνάσιο και το λύκειο, Λάμπρος Πόλκας
7. H χρήση της γλώσσας στα μη γλωσσικά μαθήματα: ο λόγος των επιστημών, Μαρία Αραποπούλου – Γιαννούλα Γιαννουλοπούλου
8. H διδασκαλία της ξένης γλώσσας, Bασιλική Δενδρινού
9. Η διδασκαλία της νέας ελληνικής ως ξένης/δεύτερης γλώσσας, Νιόβη Αντωνοπούλου – Δήμητρα Μανάβη
10. Το πολιτισμικό στοιχείο στο μάθημα της ξένης γλώσσας, Ανδρομάχη Σαπιρίδου
11. Γλωσσική εκπαίδευση και γλωσσικός αποκλεισμός, A.-Φ. Xριστίδης
12. Γλώσσα της εικόνας και εκπαίδευση, Ουρανία Σέμογλου
13. Γλωσσική αγωγή: νέες τεχνολογίες, Δημήτρης Κουτσογιάννης
14. Γλώσσα και νέες τεχνολογίες: πολιτική και κοινωνική διάσταση, A.-Φ. Χριστίδης

6. Γλώσσα και μετάφραση

1. Μετάφραση, Α.-Φ. Χριστίδης
2. Eνδογλωσσική ανισοτιμία, Δ. N. Mαρωνίτης

7. Γλωσσικές διαταραχές

1. Μαθησιακές δυσκολίες και σχολική αποτυχία, Γρηγόρης Αμπατζόγλου
2. Παθολογία της γλώσσας, Γρηγόρης Αμπατζόγλου
3. Λογοθεραπεία – Λογοπεδική, Γρηγόρης Αμπατζόγλου – Γιάννης Τζιαρός