Η Επιστήμη παράγει και χρησιμοποιεί γνώσεις με επιλεγμένες και αξιόπιστες μεθόδους. Μελετά φαινόμενα που μπορούν να παρατηρηθούν, να μετρηθούν και να υποστούν μαθηματική επεξεργασία. Όμως, η παρατήρηση έχει τη μονομέρειά της, η μέτρηση την αβεβαιότητά της (θεωρία Heisenberg) και η μαθηματική επεξεργασία δέχεται βολές από τη θεωρία του Χάους και τα θεωρήματα της μη πληρότητας του Gödel. Επομένως, η αξιοπιστία των επιστημονικών αποτελεσμάτων αμφισβητείται από την ίδια την επιστήμη. Δεν υπάρχει επιστημονική αλήθεια, υπάρχουν μόνο επιστημονικές γνώσεις, πάντοτε επί μέρους, σχετικές, προσωρινές.
Οι επιστήμες δεν προοδεύουν μεταβαίνοντας από μία βεβαιότητα σε άλλη, όπως πιστεύουν μερικοί, αλλά «μέσω εικασιών και ανασκευών ή μέσω εμβαθύνσεων και διαγραφών» όπως έλεγε και ο Karl Popper. Προοδεύουν με ένα είδος επιλογής θεωριών, με τη Δαρβινική σημασία της επιλογής, η οποία εγκαταλείπει τις πιο αδύναμες και διασώζει τις ισχυρότερες. Αυτό, τουλάχιστον, μας λέει η Ιστορία των Επιστημών. Οι νόμοι της Φυσικής απόκτησαν τώρα νέα σημασία. Δεν διαπραγματεύονται, πλέον, βεβαιότητες αλλά δυνατότητες. Οι περιγραφές των φυσικών διεργασιών δεν γίνονται μόνο αιτιοκρατικά αλλά και πιθανοκρατικά. Οι πρόσφατες εξελίξεις της Φυσικής, και ιδιαίτερα η «θεωρία του Χάους», μας επιτρέπουν να αντιληφθούμε ότι η «τύχη» και η «αναγκαιότητα» είναι τα στοιχεία της δημιουργίας του κόσμου. «Ό,τι υπάρχει στο Σύμπαν είναι προϊόν τύχης και αναγκαιότητας», (J. Monod, Nobel ιατρικής 1965).
Οι νόμοι δεν οδηγούν σε ένα μέλλον αυστηρά καθορισμένο ούτε η ισχύς τους είναι απεριόριστη. Σε αυτή τη λεπτή αλληλεπίδραση του σταθερού με το τυχαίο οφείλεται η διάπλαση και η συνέχεια του Κόσμου. Όμως, η εξέλιξη του Σύμπαντος είναι δεδομένη, όπως και η εξέλιξη των ζωντανών οργανισμών, της τεχνολογίας, της επιστημονικής σκέψης και της ανθρώπινης νόησης. Εάν όλα αυτά έχουν κάποια σκοπιμότητα και αποβλέπουν σε κάποιο αποτέλεσμα, δεν είμαστε σε θέση ούτε να το επιβεβαιώσουμε αλλά και ούτε να το διαψεύσουμε.
Αυτά τα αξιοθαύμαστα δημιουργήματα του νου παρουσιάζονται στις σελίδες αυτού του βιβλίου.
Περιεχόμενα
Με λίγα λόγια
Προλεγόμενα
Ότι γνωρίζουμε από αυτά που συμβαίνουν στον κόσμο
- Θεωρίες και φυσικοί νόμοι
- Θεωρίες που αντέχουν στο χρόνο
- Το «πώς» και το «γιατί» των φαινομένων
- Τα ανθρώπινα όρια
- Νέες θεωρίες, νέες δυνατότητες
- Η προσπάθεια ενοποίησης της γνώσης
- Η διαμορφωτική πληροφορία
- Η σημερινή επιστημονική γνώση
- «Δημιουργική νομοτέλεια» και «Σχεδιασμός για εξέλιξη»
- Τα υπαρξιακά ερωτήματα έχουν απάντηση;
- Συμπερασματικά
Η ιστορία του σύμπαντος. Το μοντέλο της μεγάλης έκρηξης (big – bang)
- Τί γνωρίζουμε για σύμπαν
- Ο κόσμος που γνωρίζουμε
- Η τάξη στο σύμπαν
- Το πολυσύμπαν ή αλλιώς η οικουμένη
- Γη … Ετών 46
Η εμφάνιση της ζωής
- Τί είναι ζωή
- Οι ιδιότητες της ζωής
- Οι απόψεις του περασμένου αιώνα για τη ζωή
- Η εξωγήινη προέλευση της ζωής
- Η εξέλιξη της ζωής
- Παραγωγοί, καταναλωτές και αποικοδομητές οικοσυστημάτων
- Συμπέρασμα
Η θεωρία του χάους
- Γενικά
- Αιτιοκρατία και τυχαιότητα
- Τάξη και αταξία, αρμονία και χάος
- Η ευαισθησία στις αρχικές συνθήκες
- Το τυχαίο κατά τον Poincare
- Ελκυστής ή όλκος ή attractor
- Γραμμικά και μη γραμμικά φαινόμενα
- Πληθυσμοί εκτός ελέγχου
- Αύξηση πληθυσμού χωρίς περιορισμούς
- Λογιστική εξίσωση
- Η μη γραμμική μεταμόρφωση
- Παράθυρα τάξης μέσα στο χάος
- Συμπεράσματα από τη θεωρία του χάους
Θεωρία παιγνίων
- Σύντομη ιστορική αναδρομή
- Βασικές έννοιες
- Αμιγής στρατηγική
- Το δίλημμα των φυλακισμένων
- Στρατηγική maximin και minimax
- Παίγνια δύο παικτών σταθερού αθροίσματος
- Μικτή στρατηγική
- Όταν τα συναισθήματα είναι μετρήσιμα
- Οι δύο υπέροχες ιδέες του Nash
- Ισορροπία Nash
- Η δεύτερη ιδέα του Nash – Το διαπραγματευτικό πρόβλημα
- Η ισορροπία SPNE του Selten
- Παραδείγματα παιγνίων που έγιναν σημεία αναφοράς στη θεωρία παιγνίων
- Γραφική μέθοδος επίλυσης παιγνίου
- Γενικές παρατηρήσεις για τη θεωρία παιγνίων
Θετικισμός και Μεταμοντερνισμός
Επίλογος