Πολλά βιβλία γράφτηκαν σχετικά με την Κατοχή και την Αντίσταση στην περιοχή Γρεβενών και Βοΐου. Θεώρησα κι εγώ σκόπιμο να γράψω τη δική μου ιστορία, να καταθέσω τη δική μου μαρτυρία για τα γεγονότα εκείνης της εποχής, όπως ο ίδιος τα είδα και τα έζησα, καθότι συμμετείχα στον αγώνα από το 1941 μέχρι την ημέρα του αφοπλισμού του ΕΛΑΣ. Είναι τιμή μου το ότι συμμετείχα στην Εθνική Αντίσταση και αγωνίστηκα για την πατρίδα μου την Ελλάδα.
Αποφάσισα να γράψω μετά από παρακίνηση πολλών φίλων και συναγωνιστών αλλά και την επιμονή και την πίεση των παιδιών μου. Χρόνια πριν είχα αρχίσει να κρατώ σημειώσεις, να γράφω ό,τι θυμόμουνα από την περίοδο 1941-1945. Από το 1990 και μετά, τους χειμώνες που έμενα στη Θεσσαλονίκη, άρχισα πιο συστηματικά να ανασύρω από τα βάθη της μνήμης πρόσωπα και γεγονότα και να τα καταγράφω στο χαρτί. Άλλωστε τα διαβάσματά μου ήταν σχετικά με την Εθνική Αντίσταση και αυτά φρέσκαραν τη μνήμη μου.
Για να γράψω αυτό το βιβλίο, θα είχα βοηθηθεί αρκετά, εάν είχα σήμερα το ημερολόγιο που κρατούσα καθημερινά από την αρχή του αγώνα μέχρι και το ’44. Όταν βρισκόμουν στο Σέλι Βερμίου, το φθινόπωρο του ’44, είχε φτάσει μια ομάδα Αμερικανών στρατιωτών που προερχόταν από τη Σερβία. Εκεί γνωρίστηκα με έναν Ελληνοαμερικανό στρατιώτη, δε θυμάμαι το όνομά του. Όπως μου είχε πει, ο πατέρας του καταγόταν από τον Πεντάλοφο ή το Βυθό Βοΐου. Αυτός με παρακάλεσε να του δώσω το ημερολόγιο, για να το στείλει στην Αμερική στη μάνα του. Λόγω της γνωριμίας και της εκτίμησής μου προς το πρόσωπό του τού το έδωσα κι έτσι στερήθηκα πολλά που καθημερινά έγραφα. Όσα γράφω στο βιβλίο είναι ό,τι κράτησε η μνήμη μου.
Αναφέρομαι στους αγώνες του λαού της Δυτικής Μακεδονίας που άντεξε στις πιέσεις του κατακτητή και συμπαραστάθηκε στο ΕΑΜ, στον ΕΛΑΣ και στην ΕΠΟΝ. Του αξίζει ένα μεγάλο «εύγε» για τους αγώνες του και τις θυσίες του. Υποστήριξε το κίνημα με αποφασιστικότητα και δύναμη και πιστεύω ακράδαντα ότι, εάν το κίνημα του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ-ΕΠΟΝ δεν είχε την υποστήριξη του λαού, δε θα υπήρχαν και αξιόλογες εξελίξεις.
Και ενώ η Εθνική Αντίσταση υπήρξε ένα από τα μεγαλουργήματα του Έθνους μας, μετά την απελευθέρωση της πατρίδας μας οι αγωνιστές διώχτηκαν, φυλακίστηκαν, εξορίστηκαν και δολοφονήθηκαν. Η Εθνική Αντίσταση δεν τιμήθηκε. Τιμήθηκαν οι συνεργάτες των κατακτητών και η πατρίδα μας τους έδωσε προνόμια και συντάξεις.
Γράφω για τους πρωτοπόρους πατριώτες από τα Γρεβενά και τη γύρω περιοχή, που πρωτοστάτησαν στο ξεκίνημα του αγώνα στον τόπο μας και έβαλαν τα θεμέλια της οργάνωσης.
Γράφω για τους χιλιάδες νεκρούς του ΕΛΑΣ και του λαού μας, γι’ αυτούς που είχαν πιστέψει σε μια πατρίδα ελεύθερη και δημοκρατική και σε μια κοινωνία δίκαιη στην οποία δε θα υπήρχε εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο.
Γράφω για όλους τους συναγωνιστές μου που υπηρέτησαν στο 3/53 Τάγμα και για το διοικητή του, τον Σεραφείμ Καρασάββα, αγαπητό μου φίλο και συναγωνιστή, που πάντα οδηγούσε το τάγμα μας σε νικηφόρες μάχες, στο Βέρμιο, στο Σινιάτσικο, στην Πίνδο και αλλού, ώστε να ονομαστεί τάγμα γερμανοφάγων. Γράφω για τους συμπολεμιστές μου του 3/53 Τάγματος του ΕΛΑΣ που έπεσαν στα πεδία των μαχών για την απελευθέρωση της πατρίδας μας από τους κατακτητές.
Περιεχόμενα
Εισαγωγή
- ΤΟ ΧΩΡΙΟ ΜΟΥ
- Ο τόπος και οι άνθρωποι
- Το αγωνιστικό παρελθόν του χωριού μου
Η ΖΩΗ ΜΟΥ ΜΕΧΡΙ ΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟΟ ΕΛΛΗΝΟΪΤΑΛΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ
- Ξεσπάει ο πόλεμος
- Τα βιώματά μου από τον πόλεμο
- Η γυναίκα μου Αθηνά μιλάει για τον πόλεμο
- Η γερμανική εισβολή
- Η συνθηκολόγηση και η οπισθοχώρηση
ΚΑΤΟΧΗ – ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ
- Η ιταλική κατοχή στην επαρχία Γρεβενών
- Το ξεκίνημα της Αντίστασης στα Γρεβενά και στο Βόιο
- Οι Ιταλοί στα χωριά των Γρεβενών για τη συγκέντρωση όπλων
- Ένα επεισόδιο στο χωριό μου
- Το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο (ΕΑΜ)
ΟΙ ΑΝΤΑΡΤΟΟΜΑΔΕΣ ΚΑΙ Η ΔΡΑΣΗ ΤΟΥΣ
- Η πρώτη αντάρτικη ομάδα
- Ο αφοπλισμός της Υποδιοίκησης Χωροφυλακής Πολυνερίου
- Ξεκινάει επίσημα ο αγώνας
- Η σύνθεση της ανταρτοομάδας Γρεβενών
- Η σύνθεση της ανταρτοομάδας Βοΐου
- Η ανταρτοομάδα Γρεβενών σε περιοδεία
- Ο αφοπλισμός της Υποδιοίκησης Χωροφυλακής Σιάτιστας
- Περιοδεία στα Βέντζια και στα Χάσια
- Η καθημερινή ζωή του αντάρτη
ΟΙ ΠΡΩΤΕΣ ΕΝΟΠΛΕΣ ΣΥΓΚΡΟΥΣΕΙΣ ΜΕ ΤΟΥΣ ΙΤΑΛΟΥΣ
- Η μάχη του Σνίχοβου
- Η μάχη της Μερίτσας και η διάλυση της Καραμπινιερίας στη Βωβούσα
ΟΙ ΑΝΤΑΡΤΟΟΜΑΔΕΣ ΜΕΤΑ ΤΗ ΜΑΧΗ TOY ΣΝΙΧΟΒΟΥ
- Η ομάδα Αστραπή σε περιοδεία
- Διάλυση Υποδιοίκησης Χωροφυλακής Νεαπόλεως και Σταθμού Χωροφυλακής Τσοτυλίου
- Η σύνθεση της ομάδας Αστραπή
Η ΜΑΧΗ ΤΟΥ ΦΑΡΔΥΚΑΜΠΟΥ
- Η μάχη της Βίγλας, 4 Μάρτη
- Οι κινήσεις των αντιπάλων
- Στο Φαρδύκαμπο σε θέση μάχης, 6 Μάρτη
- Η πρωινή επίθεση
- Η απογευματινή επίθεση
- Η αιχμαλωσία του ιταλικού τάγματος
ΜΕΤΑ ΤΟ ΦΑΡΔΥΚΑΜΠΟ
- Αναδιοργάνωση των ανταρτοομάδων σε αρχηγεία και υπαρχηγεία
- Η ιταλική Μεραρχία Πινερόλο στη Δυτική Μακεδονία
- Συγκρούσεις των Ιταλών με τμήματα του Αρχηγείου Γρεβενών
- Η μάχη της Νεάπολης
- Στον Πεντάλοφο
ΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΤΟΥ ΑΠΡΙΛΙΟΥ – ΜΑΪΟΥ – ΙΟΥΝΙΟΥ 1943
- Τα γεγονότα του Αυγερινού, 8-4-1943
- Ανταρσία και στο Αρχηγείο Καστοριάς
- Η μάχη στο Νεστόριο
- Ο ΕΛΑΣ χτυπά τους κομιτατζήδες στα Λακκώματα Καστοριάς
- Μια συνάντηση Ελλήνων, Σέρβων και Αλβανών παρτιζάνων
- Ανταρτοδικείο στη Μπουχωρίνα
- Ο Φίλος Γ
- Η αποστολή στελεχών του ΜΓ του ΚΚΕ στη Δυτική Μακεδονία
- Η μεγάλη σύμπτυξη του ΕΛΑΣ
- Συνδιάσκεψη στο Τσοτύλι
- Συνδιάσκεψη του ΕΛΑΣ στη Μπουχωρίνα
- Ανασυγκρότηση του ΕΛΑΣ σε τακτικό στρατό
ΣΤΗ ΣΧΟΛΗ ΑΞΙΩΜΑΤΙΚΩΝ ΣΤΟ ΠΕΡΤΟΥΛΙ
- Η φοίτηση στη Σχολή
- Η συνθηκολόγηση των Ιταλών με τους Συμμάχους
- Η τελετή της ορκωμοσίας
- Επιστροφή στο Βόϊο
- Η μάχη στη Μόρφη Βοΐου
ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ ΤΟΥ 3/53 ΤΑΓΜΑΤΟΣ ΣΤΟ ΒΕΡΜΙΟ
- Μετάβαση στο Βέρμιο
- Τα γεγονότα στο χωριό Λιβερά
- Το 3/53 Τάγμα στην έδρα του Αποσπάσματος Βερμίου
ΕΚΚΑΘΑΡΙΣΤΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΓΕΡΜΑΝΩΝ ΣΤΟ ΒΕΡΜΙΟ
- Η σύγκρουση στο Κάτω Γραμματικό
- Η σύμπτυξη του 3/53 Τάγματος στο Πάικο
ΕΚΚΑΘΑΡΙΣΤΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΓΕΡΜΑΝΩΝ ΣΤΟ ΣΙΝΙΑΤΣΙΚΟ
- Από το Βέρμιο ως το Σισάνι
- Το πέρασμα του ποταμού Αλιάκμονα
- Απολογισμός αίματος
- Η μάχη στη γέφυρα Νεαπόλεως
ΕΚΚΑΘΑΡΙΣΤΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΓΕΡΜΑΝΩΝ ΣΤΗ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ
- Στόχος των Γερμανών η 9η Μεραρχία
- Η δράση του λόχου μου
- Παντού καμένα χωριά
- Έρχονται οι Γερμανοί!
- Οι απώλειες
ΔΕΥΤΕΡΗ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ ΣΤΟ ΒΕΡΜΙΟ
- Με τους Άγγλους
- Οι Λόχοι 9ος και 10ος του 3/53 Τάγματος στο Βέρμιο
- Τμήματα του Αποσπάσματος Βερμίου μπαίνουν στη Νάουσα
- Ο 10ος Λόχος με τμήματα του 16ου Συντάγματος στα Γιαννιτσά
- Ο 10ος Λόχος στη Βέροια. Επιστροφή στην Κοζάνη
- Η δράση του 3/53 Τάγματος (ανακεφαλαιωτικά)
- Τα γεγονότα του Βαθύλακκου
Η ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΕΛΑΣ-ΕΔΕΣ
- Η μετάβαση της 9ης Μεραρχίας στην Ήπειρο
- Μάχες για την κατάληψη υψώματος
- Κατάληψη του χωριού Μάρμαρα
- Γιάννενα – Θεσπρωτία – Γιάννενα
- Πορεία προς το άγνωστο
- Επιστροφή στην Κοζάνη περνώντας από το χωριό μου
- Ο απολογισμός
Ο ΑΦΟΠΛΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΕΛΑΣ
- Οι Συμφωνίες
- Η παράδοση των όπλων
- Απόψεις για τον αφοπλισμό
- Ποια ήταν η δύναμη του ΕΛΑΣ
ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ
- Καταδιωκόμενοι
- Συλλήψεις, βασανισμοί και φυλακίσεις
- Στη Θεσσαλονίκη για να γλιτώσω
- 1946: Οι εκλογές, το δημοψήφισμα και η έναρξη του εμφυλίου πολέμου
- Η επιστράτευσή μου
ΜΕΤΕΜΦΥΛΙΑΚΗ ΕΠΟΧΗ
- Στη Θεσσαλονίκη
- Στο Τσοτύλι
- Στις Κυδωνιές
- Ο «φάκελος» με ακολουθεί
- Η αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης
ΕΠΙΜΕΤΡΟ
- Κυδωνιώτες που έλαβαν μέρος στον ελληνοϊταλικό πόλεμο
- Κυδωνιώτες στην εθνική αντίσταση
- Ονόματα γρεβενιωτών και βοϊωτών που συμμετείχαν στην αντίσταση
- Κυδωνίες, απολογισμός του εμφυλίου
- Τραγούδια της αντίστασης
