Ο τίτλος του βιβλίου υιοθετήθηκε, γιατί στο κεφάλαιο 10, που είναι ένα σημαντικό κεφάλαιο και καλύπτει μεγάλο μέρος του βιβλίου, περιγράφονται τα μακροσεισμικά αποτελέσματα όλων των γνωστών ισχυρών σεισμών (Μ>6.0) της Ελλάδας από τον 6ο π.Χ. αιώνα. Ένας πρόσθετος λόγος για την επιλογή του τίτλου «Οι Σεισμοί της Ελλάδας» είναι η ιστορική πληροφορία ότι ένα βιβλίο με τον ίδιο περίπου τίτλο, που έγραψε ο Δημήτριος Καλατιανός τον 3ο π.Χ. αιώνα, χάθηκε.
Από την πρώτη έκδοση του βιβλίου (1989) στα Ελληνικά καθώς και από την δεύτερη έκδοση του (1997) στα Αγγλικά και του (2002) στα Ελληνικά, διάφοροι επιστήμονες (σεισμολόγοι, γεωφυσικοί, γεωλόγοι, μηχανικοί, ιστορικοί, αρχαιολόγοι) και άλλοι επικοινώνησαν μαζί μας και μας έκαναν διάφορες υποδείξεις. Αυτές οι υποδείξεις αφορούν πρόσθετες πληροφορίες για σεισμούς για τους οποίους υπάρχουν στοιχεία στις προηγούμενες εκδόσεις καθώς και πληροφορίες για ισχυρούς σεισμούς που ήταν άγνωστοι σ’ εμάς στις προηγούμενες εκδόσεις του βιβλίου. Δηλαδή, οι προηγούμενες εκδόσεις αποτέλεσαν σοβαρό κίνητρο για παραπέρα προσπάθεια βελτίωσης των γνώσεών μας για τους ιστορικούς σεισμούς στην Ελλάδα. Η τρίτη αυτή έκδοση του βιβλίου οφείλεται επίσης στο γεγονός ότι υπήρξε από τότε παραγωγή νέας σημαντικής σεισμολογικής γνώσης.
Το βιβλίο αποτελείται από δέκα κεφάλαια. Στα εννέα κεφάλαια γίνεται προσπάθεια να παρουσιαστεί συνοπτικά η σύγχρονη επιστημονική γνώση στα κύρια γνωστικά αντικείμενα της Σεισμολογίας που αφορούν την Ελλάδα και στο δέκατο κεφάλαιο περιγράφονται τα μακροσεισμικά αποτελέσματα των ισχυρών σεισμών στη χώρα μας.
Το πρώτο κεφάλαιο είναι εισαγωγικό και περιλαμβάνει γενικές πληροφορίες για: τη θέση της Ελλάδας στο παγκόσμιο σύστημα διάρρηξης του φλοιού, τα τοπογραφικά χαρακτηριστικά τεκτονικής προέλευσης της Ελλάδας και των γύρω περιοχών, την ηφαιστειακή δράση στο νότιο Αιγαίο και τις βασικές γεωφυσικές ιδιότητες της περιοχής.
Το δεύτερο κεφάλαιο αφορά την ιστορία της Σεισμολογίας στην Ελλάδα. Σ’ αυτό περιγράφονται τόσο η εξέλιξη των ιδεών πάνω στη γένεση των σεισμών από τον 6ο π.Χ. αιώνα μέχρι σήμερα όσο και η παρατηρησιακή δουλειά που έχει πραγματοποιηθεί στο χώρο αυτό. Δίνονται επίσης στο κεφάλαιο αυτό βασικές πληροφορίες σχετικά με την παρούσα κατάσταση της Σεισμολογίας στην Ελλάδα.
Το τρίτο κεφάλαιο είναι αφιερωμένο στη μέτρηση του μεγέθους των σεισμών στην Ελλάδα. Παρέχονται οι διαθέσιμες πληροφορίες που αφορούν το μέγεθος των σεισμών, τις διαστάσεις των σεισμικών ρηγμάτων, τη μετάθεση στις σεισμικές εστίες και το χρόνο διάρρηξης. Δίνονται επίσης στο κεφάλαιο αυτό σχέσεις που συνδέουν το μέγεθος με άλλες σεισμικές παραμέτρους.
Το τέταρτο κεφάλαιο καλύπτει το θέμα της σεισμικότητας στην Ελλάδα και τις γύρω περιοχές. Γίνεται αρχικά μια σύντομη ανασκόπηση της ερευνητικής δουλειάς που έχει πραγματοποιηθεί στο αντικείμενο αυτό και παρουσιάζεται η γεωγραφική κατανομή των επιφανειακών και ενδιαμέσου βάθους σεισμών με ποιοτικό τρόπο (χάρτες επικέντρων) και με ποσοτικό τρόπο (μέση περίοδος επανάληψης) με βάση τους πιο πρόσφατους καταλόγους σεισμών.
Το πέμπτο κεφάλαιο αναφέρεται στα θαλάσσια κύματα βαρύτητας (τσουνάμι) που σχετίζονται με σεισμούς στην Ελλάδα και τις γύρω περιοχές. Παρουσιάζεται ένας αναθεωρημένος κατάλογος των γνωστών τσουνάμι και δίνονται ορισμένα βασικά στοιχεία που αφορούν την επικινδυνότητα των τσουνάμι σ’ αυτή την περιοχή.
Το έκτο κεφάλαιο αφορά την ενεργό τεκτονική της Ελλάδας και των γύρω περιοχών. Δίδονται οι μηχανισμοί γένεσης 177 ισχυρών επιφανειακών σεισμών (Μ>5.5) και δέκα πέντε ομάδων επιφανειακών μικροσεισμών καθώς και οι μηχανισμοί γένεσης 18 ισχυρών σεισμών (Μ>5.5) ενδιαμέσου βάθους και εξετάζεται η σεισμοτεκτονική σημασία των μηχανισμών αυτών. Παρουσιάζεται χάρτης 160 ρηγμάτων επιφανειακών σεισμών και χάρτης τεσσάρων ρηγμάτων σεισμών ενδιαμέσου βάθους, όπου γεννήθηκαν σεισμοί κατά τους ιστορικούς χρόνους και τα οποία καθορίσθηκαν με σεισμολογικές και άλλες μεθόδους. Περιγράφονται τέλος, στο κεφάλαιο αυτό, οι λιθοσφαιρικές πλάκες και οι κινήσεις τους που επηρεάζουν την ενεργό τεκτονική της Ελλάδας.
Το έβδομο κεφάλαιο αφορά τη σεισμική επικινδυνότητα στην Ελλάδα. Δίνονται αρχικά πληροφορίες για τον τρόπο καθορισμού της επικινδυνότητας. Παρέχονται πληροφορίες για τις σεισμογόνες πηγές και τα σεισμογόνα ρήγματα καθώς και για τις σχέσεις απόσβεσης της ισχυρής σεισμικής κίνησης που χρησιμοποιούνται για τον καθορισμό της σεισμικής επικινδυνότητας στην Ελλάδα. Περιγράφεται ο χάρτης σεισμικής επικινδυνότητας ο οποίος περιλαμβάνεται στο Νέο Αντισεισμικό Κανονισμό και δίνονται τα τυπικά φάσματα απόκρισης που ισχύουν για τον ελληνικό χώρο καθώς και ορισμένες πληροφορίες που αφορούν τον νέο αντισεισμικό κανονισμό που ισχύει σήμερα στη χώρα μας.
Το όγδοο κεφάλαιο αναφέρεται στο σεισμικό κίνδυνο στην Ελλάδα. Μελετώνται οι επιδράσεις των σεισμών στις τεχνικές κατασκευές της Ελλάδας και δίνονται πληροφορίες για τα ανθρώπινα θύματα από τους σεισμούς στη χώρα μας. Δίνονται επίσης ορισμένες πληροφορίες για άλλες κοινωνικές επιπτώσεις των σεισμών στην Ελλάδα.
Στο ένατο κεφάλαιο περιγράφεται η ερευνητική προσπάθεια για την πρόγνωση των σεισμών στην Ελλάδα. Γίνεται σύντομη ανασκόπηση της σχετικής έρευνας και αναλύονται λεπτομερέστερα το μοντέλο πρόγνωσης του χρόνου και του μεγέθους των ισχυρών κύριων σεισμών, η μετανάστευση της σεισμικής δράσης, η μέθοδος της επιταχυνόμενης σεισμικής παραμόρφωσης, η μεταβολή της στατικής τάσης από τη γένεση των ισχυρών σεισμών και οι ιδιότητες των προσεισμών και των μετασεισμών. Δίνονται επίσης ορισμένες πληροφορίες για τα μακροσκοπικά πρόδρομα φαινόμενα.
Στο δέκατο κεφάλαιο του βιβλίου δίνονται μακροσεισμικές πληροφορίες για όλους τους γνωστούς σ’ εμάς ισχυρούς κύριους σεισμούς (Μ>6.0) οι οποίοι έγιναν στην Ελλάδα και τις γύρω περιοχές (34o N – 43o N, 18o E – 30o E) κατά την περίοδο 550 π.Χ. – 2001. Δίνονται επίσης οι βασικές παράμετροι (ημερομηνία, επίκεντρο, μέγεθος) για κάθε έναν από τους σεισμούς αυτούς.
Το ιστορικό υλικό που περιλαμβάνεται σ’ αυτό το βιβλίο είναι αποτέλεσμα συνεργασίας πολλών ειδικών στο αντικείμενο αλλά και απλών πολιτών. Η σημαντικότερη συμβολή στη συλλογή του ιστορικού υλικού οφείλεται στους Μητροπολίτες Ξάνθης Αντώνιο και Λέσβου Καλλίνικο καθώς και σε πανεπιστημιακούς δασκάλους και άλλους επιστήμονες όπως είναι οι: Π. Κομνηνάκης, Γ. Καρακαΐσης, Ε. Παπαδημητρίου, Χ. Παπαϊωάννου, Π. Χατζηδημητρίου, Δ. Παναγιωτόπουλος, Α. Κυρατζή, Λ. Κυριακίδης, Δ. Μουντράκης, Β. Κοντονάσιος, Α. Πετρονώτης, Ι. Σκούρτης, Ε. Γιαλύτη, Σ. Στείρος, Γρ. Σίσκας, Σ. Καδάς, Σ. Κίσσας, Γ. Χιονίδης, Γ. Χουτζαίος.
Περιεχόμενα:
- Eισαγωγή
- Iστορία της σεισμολογίας στην Eλλάδα
- Mέτρηση του μεγέθους των σεισμών στην Eλλάδα
- Η σεισμικότητα της Eλλάδας
- Θαλλάσια κύματα σχετιζόμενα με σεισμούς στην Eλλάδα
- Ενεργός τεκτονική στην Eλλάδα και τις γύρω περιοχές
- Η σεισμική επικινδυνότητα στην Eλλάδα
- Ο σεισμικός κίνδυνος στην Eλλάδα
- ‘Eρευνα για την πρόγνωση των σεισμών στην Eλλάδα
- Μακροσεισμικά και άλλα στοιχεία για τους ισχυρούς σεισμούς που έγιναν στην Eλλάδα και τις γύρω περιοχές κατά την περίοδο 550 π.Χ. – 2001 μ.Χ.
