Αυτοματοποιημένος βασικός εθνικός χάρτης 1:5000 – 1:10000

Σκοπός του βιβλίου αυτού είναι η μελέτη και συστηματοποίηση όλων εκείνων των στοιχείων που συνθέτουν το σύνολο των απαιτήσεων, του περιεχομένου, των διαδικασιών, των χαρακτηριστικών, των κανόνων, των ιδιοτήτων κ.λπ. της δομής που θα ονομάσουμε Βασικό Εθνικό Χάρτη (ΒΕΧ) της χώρας. Επίσης, η κατασκευή και παρουσίαση μιας πρώτης πρότασης ΒΕΧ μέσα από σαφώς καθορισμένες από την χαρτογραφική θεωρία μεθόδους, έτσι ώστε χρησιμοποιώντας νέο αλλά και ήδη διαθέσιμο στη χώρα υλικό να είναι δυνατή η κατάληξη σε ένα εφικτό πρακτικό αποτέλεσμα.
Η αντιμετώπιση της μελέτης έγινε μέσα από τη λογική του χαρτογραφικού αυτοματισμού και της αυστηρής γεωδαιτικής πλαισίωσης, εντοπίζοντας την όλη επεξεργασία στις τεχνικές λεγόμενες κλίμακες 1:10000 που αποτελούν λόγω των χαρτομετρικών ιδιοτήτων τους, τις πιο διαδεδομένες κλίμακες για ΒΕΧ. Οι κλίμακες αυτές αποτελούν την καταλληλότερη επιλογή για την εγγύτερη προσέγγιση ενός ευρύτατου φάσματος προβλημάτων στη φάση ανάλυσης, οργάνωσης και διαχείρισης του χώρου και των έργων σ’ αυτόν, εφόσον η διαχωριστική τους ικανότητα αντιστοιχεί σε 1 m (1:5000) και 2 m (1:10000) στο έδαφος. Είναι οι κλίμακες της ακριβέστερης γενικής εποπτείας, της σοβαρής προμελέτης, της βάσης για λεπτομερέστερη θεματική αποτύπωση, οι καταλληλότερες κλίμακες βασικής κάλυψης μιας χώρας ως υπόβαθρου της τεχνικής της υποδομής. Η ανάγκη αυτών των κλιμάκων γίνεται επιτακτική ιδίως όταν η χώρα στερείται άλλων κλιμάκων, π.χ. 1:20000-1:25000 (διαχωρισμός στο έδαφος 4 m και 5 m αντίστοιχα) αλλά διαθέτει ήδη πολύ καλή κάλυψη σε μέσες κλίμακες όπως 1:50000 (διαχωρισμός στο έδαφος 10 m) γεγονός που κάνει αντιοικονομική και αναχρονιστική την ιδέα ΒΕΧ σε κλίμακες διαχωρισμού 4-5 m στο έδαφος.
Στην εργασία αυτή έγινε προσπάθεια να διατυπωθούν συστηματικότερα αρχές και κανόνες που διέπουν τη χαρτογραφική σύνταξη και παραγωγή με έμφαση στις προδιαγραφές. Η μέθοδος οι ορισμοί και η ορολογία που χρησιμοποιούνται εδώ είναι εκείνες οι γενικά αποδεκτές σήμερα διεθνώς έτσι όπως τεκμηριώνονται στη βασική και περιοδική βιβλιογραφία αλλά και στη συμβατική πρακτική της Διεθνούς Χαρτογραφικής Ένωσης (ICA). Έννοιες όπως: η διάκριση των χαρτών σε γεωμετρικού περιεχομένου και θεματικού περιεχομένου (θεματικός χάρτης), πρωτογενούς και παράγωγης χαρτογραφικής διαδικασίας, η ανάλυση και σύνθεση των στοιχείων που αποτελούν τον χάρτη, με την μέθοδο της εξωτερικής και της εσωτερικής αναγνώρισης, η ταξινόμηση των χαρτογραφήσιμων δεδομένων-φαινομένων σε σημειακά, γραμμικά, επιφανειακά και ογκομετρικά, κλπ., η βασική γεωδαιτική υποδομή και η βασική θεωρία των χαρτογραφικών προβολών θεωρούνται γνωστά και δεν αναλύονται με λεπτομέρειες εδώ. Για συστηματικούς λόγους στην εργασία αυτή, η μελέτη της εξωτερικής αναγνώρισης του χάρτη, καλύπτεται από τον όρο της γεωμετρικής υποδομής ενώ η μελέτη της εσωτερικής αναγνώρισης από τον όρο του γεωμετρικού περιεχομένου.
Ιδιαίτερο βάρος έχει δοθεί στο να αποσαφηνιστεί το γεγονός ότι για την παραγωγή ενός χάρτη οι διαδικασίες σύνταξης της γεωμετρικής υποδομής είναι κοινές στους πρωτογενείς και στους παράγωγους χάρτες ενώ διαφέρουν οι διαδικασίες σύνταξης του γεωμετρικού περιεχομένου, αφού το παράγωγο περιεχόμενο δεν είναι παρά ένας μετασχηματισμός κάποιου πρωτογενούς (ή και παράγωγου) περιεχομένου. Το σημείο αυτό είναι βασικό στη μελέτη, εφόσον στο πρακτικό μέρος της εφαρμογής του θέματός της δίνεται έμφαση στη σύνταξη περιεχομένου ΒΕΧ με παράγωγες διαδικασίες, έτσι ώστε να χρησιμοποιούνται ήδη υπάρχοντες πρωτογενείς χάρτες στη χώρα, που όμως στο σύνολό τους δεν αποτελούν υποδειγματικούς ΒΕΧ.
Στον τομέα του αυτοματισμού καλύπτεται κατ’ αρχή αλγοριθμικά το κοινό, για πρωτογενείς και παράγωγους γεωμετρικούς χάρτες, μέρος της γεωμετρικής υποδομής με σειρά προγραμμάτων με τα οποία υπολογίζονται και σχεδιάζονται αυτόματα, σε κάθε κλίμακα, κάνναβοι (χαρτογραφικοί/τετραγωνισμού) για εγκάρσιες Μερκατορικές προβολές και για εναλλακτικά δεδομένα γεωδαιτικά Datum, καθώς επίσης και τα βασικά υπομνήματα που είναι απαραίτητα σε έναν τεχνικό χάρτη. Το μέρος του γεωμετρικού περιεχομένου αντιμετωπίζεται διπλά: Από την μία, η πρωτογενής σύνταξη γεωμετρικού περιεχομένου (π.χ., από φωτογραμμετρική απόδοση) μπορεί να γίνεται άμεσα (αναλογικά ή πολύ καλύτερα ακόμη αναλυτικά) πάνω στο ήδη αυτόματα σχεδιασμένο φύλλο με την γεωμετρική υποδομή και από την άλλη, που ενδιαφέρει πολύ περισσότερο και είναι αντικείμενο αυτής της εργασίας, αναπτύσσεται «εν σειρά» ένα σύνολο από αλγορίθμους που μετασχηματίζουν αυτόματα και την γεωμετρική υποδομή και το γεωμετρικό περιεχόμενο του αρχικού (π.χ., πρωτογενούς) χάρτη σε παράγωγο. Έτσι, αντιμετωπίζονται αυτοματοποιημένα τα πρακτικά προβλήματα, π.χ., αλλαγής προβολικού συστήματος, αλλαγής Datum, ενημέρωσης και αναθεώρησης του περιεχομένου χαρτών, κ.λπ. Στο μέρος αναπτύσσεται και μια πρόταση ψηφιακής ομαλοποίησης γραμμών, στα πλαίσια της γενίκευσης, χρησιμοποιώντας φασματικές μεθόδους και τεχνικές φιλτραρίσματος.
Με βάση τα παραπάνω, που περιγράφουν το πλαίσιο-θέμα της μελέτης, η πρακτική πρόταση που μπορεί να επιχειρηθεί εδώ για την δημιουργία ενός νέου σύγχρονου ΒΕΧ για την χώρα, με την αξιοποίηση όλου του υπάρχοντος υλικού, θα μπορούσε να ήταν σε γενικές γραμμές η εξής:

1. Αποδοχή μιας διανομής φύλλων χάρτη κλίμακας τεχνικού τύπου, π.χ. 1:5000 και 1:10000 για τους λόγους που αναφέρθηκαν πιο πάνω και που να είναι ακέραια υποδιαίρεση της πληρέστερης σε μικρότερη κλίμακα και με διεθνείς προδιαγραφές διανομής φύλλων που καλύπτουν την χώρα. Μια τέτοια διανομή είναι για την Ελλάδα η σειρά των φύλλων 1:50000 της ΓΥΣ που είναι ενταγμένα σε διεθνές σύστημα (UΤΜ) που και αυτό με την σειρά του είναι ενταγμένο στο διεθνές σύστημα IMW που καλύπτει τη Γη με φύλλα 1:1000000.
2. Με την αυτοματοποιημένη διαδικασία σύνταξης της γεωμετρικής υποδομής και με την ευκολία κωδικοποίησης, που προσφέρει η λογική των ακέραιων υποδιαιρέσεων των διανομών από την μικρότερη στην μεγαλύτερη κλίμακα, παράγονται εύκολα οποιαδήποτε φύλλα με τους καννάβους τους, ώστε να χρησιμοποιούνται, π.χ. για την φωτογραμμετρική σύνταξη των πρωτογενών φύλλων του προτεινόμενου ΒΕΧ.
3. Το διαθέσιμο χαρτογραφικό υλικό της χώρας, που είναι σε διαφορετικές κλίμακες, προβολές και Datum (π.χ., τα φύλλα 1:1000, 1:2000 του ΥΠΕΧΩΔΕ και τα φύλλα 1:5000 της ΓΣ) μπορεί κατάλληλα ψηφιοποιούμενο να μετασχηματιστεί, με την αυτοματοποιημένη διαδικασία σύνταξης παράγωγου γεωμετρικού περιεχομένου και να αποτελέσει τα παράγωγα φύλλα του προτεινόμενου BΕΧ.

Στο τελευταίο μέρος των Συμπερασμάτων και Προτάσεων ανακεφαλαιώνονται τα βασικά επιχειρήματα που στηρίζουν το περιεχόμενο του βιβλίου αυτού και συζητούνται τα πλεονεκτήματα της μεθοδολογίας που αναπτύσσεται καθώς και οι προτάσεις εφαρμογής της, με στόχο την απόδειξη των δυνατοτήτων εφικτότητας που μπορεί να έχει, όπως θα μπορούσε να αποδειχθεί από την άμεση εφαρμογή σε έναν Νομό με την μορφή προγράμματος-πιλότου.
Η σύνταξη και η εφαρμογή του συνόλου των αλγορίθμων που περιλαμβάνονται στο βιβλίο, έγινε αρχικά στον HY Univac 1106 της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Έργων του ΥΠΕΧΩΔΕ σε συνδυασμό με τον εκεί εγκατεστημένο σε off-line λειτουργία αυτόματο σχεδιαστή calcomp 905. Το αλγοριθμικό μέρος μεταφέρθηκε αργότερα και ολοκληρώθηκε στον μικροϋπολογιστή TRS-80 Model 16A του Τμήματος Αγρονόμων και Τοπογράφων Μηχανικών του ΑΠΘ συνδεδεμένου με τον αυτόματο σχεδιαστή Wild Aviotab TA-10.

Περιεχόμενα

Μέρος 1: Έννοια και εξέλιξη του Βασικού Εθνικού Χάρτη (ΒΕΧ)
Μέρος 2: Γεωμετρική Υποδομή ΒΕΧ
Μέρος 3: Γεωμετρικό περιεχόμενο ΒΕΧ
Μέρος 4: Ένας «Βασικός Εθνικός Χάρτης» για την Ελλάδα
Συμπεράσματα και προτάσεις