Διδακτική Aξιοποίηση των Διδακτικών Eγχειριδίων του Σχολείου Nέας Eλληνικής Γλώσσας του AΠΘ

Πρόλογος του Καθηγητή Ι. Ν. ΚΑΖΑΖΗ (Αναπληρωτή Προέδρου του ΚΕΓ, Προέδρου του ΣΝΕΓ του ΑΠΘ)

Αισθάνομαι ικανοποίηση να προλογίζω τον προκείμενο τόμο. Σύμφωνα με τον τίτλο του, πρόκειται για ανάλυση και αναταξινόμηση των περιεχομένων εικοσιοκτώ εγχειριδίων για τη διδασκαλία της ελληνικής ως ξένης γλώσσας. Από αυτά άλλα είναι συλλογικά και άλλα ατομικά· το πρώτο συνταγμένο προ τριακονταετίας, το τελευταίο φετινής εσοδείας· όλα όμως ανεξαιρέτως μαρτυρούν τον συγγραφικό μόχθο των έμπειρων μελών του διδακτικού προσωπικού του Σχολείου της Νέας Ελληνικής Γλώσσας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, και χρησιμοποιούνται εδώ και χρόνια εντός και εκτός Ελλάδος ευρύτατα –την επιτυχία τους επιβεβαιώνουν οι συνεχείς ανατυπώσεις τους. Πρόκειται όντως για εγχειρίδια τόσο πλήρως καθιερωμένα στη συνείδηση της επιστημονικής κοινότητας, ώστε συχνά να αντιγράφονται, ομολογημένα και μη, από ομοτέχνους συγγραφείς.
Το έργο της ανάλυσης και αναταξινόμησης των πολύτιμων αυτών εγχειριδίων σε μια σειρά πινάκων, που αναλήφθηκε από το Τμήμα Λεξικογραφίας του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας, σχεδιάστηκε και διεκπεραιώθηκε με κάθε προσοχή και επιμέλεια από την κ. Βούλα Κίτσα, διδάκτορα γλωσσολογίας, αποσπασμένη εκπαιδευτικό και συνεργάτιδα του ΚΕΓ, με συμβουλευτική συνδρομή από τον κ. Δημήτρη Κουτσογιάννη και επιστασία δική μου· αποφασίστηκε από το Δ. Σ. του ΚΕΓ η δημοσίευσή του σε ιδιαίτερο τόμο, που θα μπορούσε να βοηθήσει τους δασκάλους-χρήστες των βιβλίων να εντοπίζουν εύκολα και γρήγορα τον πολλαπλό χειρισμό των αυτών γλωσσικών φαινομένων μέσα σε μια έκταση αρκετών εκατοντάδων εγχειριδιακών σελίδων. Πράγματι, χάρη στο εργαλείο αυτό θα μπορεί εφεξής ο δάσκαλος από τον θησαυρό των προσφερομένων διδακτικών υλικών να επιλέγει κείμενα, ασκήσεις, λεξιλογικές και άλλες παρατηρήσεις με χαρακτηριστικά κατάλληλα για το επίπεδο των διαφοροποιημένων ακροατηρίων του. Γιατί τα περιεχόμενά του είναι όχι μόνον αναλυμένα με ενιαία κριτήρια και ομαδοποιημένα, αλλά και σεσημασμένα ως προς το επίπεδο συνθετότητας και δυσκολίας τους. Με τους όρους αυτούς, ευνοείται ο στόχος της εξειδικευμένης, έως και εξατομικευμένης, διδασκαλίας.
Αλλά πέρα από τη διευκόλυνση των δασκάλων που χρησιμοποιούν τα διδακτικά αυτά υλικά συμβατικά, υπάρχει και ένας άλλος ουσιαστικότερος λόγος που αναλήφθηκε το επίπονο αυτό έργο: ως απαραίτητη προεργασία πριν από την ψηφιοποίηση και των εικοσιοκτώ εγχειριδίων, η οποία αποτελεί τον απώτερο ερευνητικό στόχο μας. Προς αυτόν εκδήλωσαν την καταρχήν προθυμία τους να συνεργαστούν με το ΚΕΓ, εκτός από το ΣΝΕΓ, το Iνστιτούτο Πληροφορικής και Tηλεματικής, το Ινστιτούτο Νεοελληνικών Ερευνών – Ίδρυμα Μ. Τριανταφυλλίδη (ως εκδότης), αλλά και οι ιδιώτες εκδότες των βιβλίων. Γιατί η μεταποίηση των εγχειριδίων σε δομημένη Βάση Δεδομένων θα πολλαπλασιάσει τη χρηστικότητά τους, εφόσον θα προβλέπει τη δυνατότητα ασύλληπτων μέχρι σήμερα συνδυασμών των πρωτογενών και των δευτερογενών δεδομένων, και την αξιοποίησή τους σε ελεύθερες ή προσχεδιασμένες διδακτικές δραστηριότητες και ασκήσεις. Η διαδικτυακή, εξάλλου, πρόσβασή του μέσω της σχεδιαζόμενης Πύλης για την Ελληνική Γλώσσα –την ανάθεση της οποίας στο ΚΕΓ, ως μετεξέλιξη του ήδη λειτουργούντος εκεί Κόμβου για τη γλωσσική διδασκαλία, την εξήγγειλε ο Υπουργός Παιδείας κ. Πέτρος Ευθυμίου– θα το εξακοντίσει στα πέρατα της οικουμένης. Το πρωτοποριακό αυτό έργο ασφαλώς θα καθιερώσει οριστικά την ομολογουμένως ανεκτίμητη εκπαιδευτική προσφορά του ΣΝΕΓ, προβάλλοντάς την στη μεγάλη κλίμακα της παγκοσμιοποίησης· θα αποδειχτεί ταυτόχρονα υπηρεσία εθνικής σημασίας προς την ομογένεια και προς τις έδρες ελληνικών σπουδών του εξωτερικού. Η ψηφιοποίηση των εγχειριδίων αναμένεται να εκκινήσει τον Ιανουάριο του 2003, με ενίσχυση του Υπουργού Πολιτισμού κ. Ευάγγελου Βενιζέλου, ο οποίος δικαίως θεωρεί το γλωσσικό φαινόμενο πυρήνα του πολιτιστικού.
Το πρόγραμμα, όπως διαγράφηκε, αλληλοσυμπληρώνεται με άλλα προγράμματα του ΚΕΓ, προπάντων με την “Πιστοποίηση Επάρκειας της Ελληνομάθειας:” (2η έκδ., 2001), και με την επικείμενη έκδοση του τόμου “Σύγκριση των αναλυτικών προγραμμάτων για τη γλώσσα όλων των εκπαιδευτικών βαθμίδων προς το Αναλυτικό Εξεταστικό Πρόγραμμα Πιστοποίησης Επάρκειας της Ελληνομάθειας (του ΚΕΓ)”. Πρόκειται για βασικά έργα αναφοράς, αφενός για να μπορεί το κράτος να πιστοποιεί με επιστημονικά αξιόπιστο και αδιάβλητο τρόπο την ελληνομάθεια ημεδαπών, αλλοδαπών και ομογενών –μια υπηρεσία κρίσιμη για την απασχόληση ενός σοβαρού ποσοστού του εργατικού δυναμικού στη χώρα μας και στην Ενωμένη Ευρώπη–, και, αφετέρου, για να προωθηθεί η συστηματοποίηση και προτυποποίηση της διδασκαλίας της ελληνικής ,που προσφέρεται από πάσης φύσεως φορείς και ιδρύματα.
Από την προηγούμενη περιγραφή διαφαίνεται η έκταση των ευχαριστιών που οφείλονται προς όλους τους άμεσους ή έμμεσους συντελεστές του προκείμενου έργου: προς την ακαταπόνητη βασική συνεργάτιδα του ΚΕΓ κ. Κίτσα, προς τη συγγραφική ομάδα του ΣΝΕΓ (τρία μέλη της οποίας, οι κυρίες Ζ. Καμαριανού-Βασιλείου, Ε. Προδρομίδου και Φ. Τζεκάκη, συνεργάστηκαν στην αρχική πιλοτική φάση της ανάλυσης 15 από τις 700 διδακτικές ενότητες των ενλόγω εγχειριδίων), προς τους συνεργάτες μας κκ. Λ. Μακρή και Δ. Κουτσογιάννη, αλλά και προς τα δύο Υπουργεία (πολιτική ηγεσία και αρμόδιες διευθύνσεις). Εκ μέρους του Προέδρου και των λοιπών μελών του Διοικητικού Συμβουλίου του ΚΕΓ, αισθάνομαι την ανάγκη να τις εκφράσω με τον θερμότερο τρόπο.

Περιεχόμενα:
Μέρος Α: Κείμενα

1. 1. Θεματική κατάταξη κειμένων κάθε είδους (συνοπτική καταγραφή)
   2. Θεματική κατάταξη κειμένων κάθε είδους (αναλυτική περιγραφή)
2. Κατάταξη κειμένων συνεχούς λόγου ως προς την αυθεντικότητα και τον βαθμό δυσκολίας
3. Συσχετισμοί κειμένων συνεχούς λόγου με γραμματικά, συντακτικά, λεξιλογικά φαινόμενα

Μέρος Β: Γραμματική

1. Θεωρία της γραμματικής
   Α) Φωνητική
   Β) Μορφολογία κλίσης
   Γ) Σύνταξη
   Δ) Λεξιλόγιο
   Ε) Επικοινωνία
2. Ασκήσεις Eμπέδωσης
   Α) Φωνητική: Aσκήσεις
   Β) Μορφολογία κλίσης: Aσκήσεις
   Γ) Σύνταξη: Aσκήσεις
   Δ) Λεξιλόγιο: Aσκήσεις
   Ε) Επικοινωνία: Aσκήσεις
3. Λύσεις των ασκήσεων
   Α) Φωνητική: Λύσεις των ασκήσεων
   Β) Μοφρολογία κλίσης: Λύσεις των ασκήσεων
   Γ) Σύνταξη: Λύσεις των ασκήσεων
   Δ) Λεξιλόγιο: Λύσεις των ασκήσεων
   Ε) Επικοινωνία: Λύσεις των ασκήσεων
   ΣΤ) Λύσεις των ασκήσεων που αναφέρονται στα κείμενα

Παράρτημα
Γλωσσάρι όρων
Μεταφρασμένο γλωσσάρι όρων