Η Λεξικογραφία της Αρχαίας, Μεσαιωνικής και Νέας Ελληνικής Γραμματείας

• H Λεξικογραφία της Aρχαίας, Mεσαιωνικής και Nέας ελληνικής Γραμματείας:
  Παρούσα κατάσταση και προοπτικές των σύγχρονων λεξικογραφικών εγχειρημάτων
• The Lexicography of Ancient, Medieval and Modern Greek Literature:
  Present State and Prospects of Current Major Projects
• Πρακτικά Διεθνούς Hμερίδας
  Θεσσαλονίκη, 9 Νοεμβρίου 1997
• Proceedings of an International Conference
  Thessaloniki, 9 November 1997

Πρόλογος του I.N. Kαζάζη

Στον τόμο αυτόν δημοσιεύονται ανακοινώσεις που έγιναν στην πρώτη Διεθνή Ημερίδα, που οργάνωσε το Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας στις 9 Νοεμβρίου του 1997 στη Θεσσαλονίκη, με θέμα «Η Λεξικογραφία της Αρχαίας, Μεσαιωνικής και Νέας Ελληνικής Γραμματείας: Παρούσα κατάσταση και προοπτικές των σύγχρονων λεξικογραφικών εγχειρημάτων». Συμμετείχαν διαπρεπείς ξένοι και Έλληνες ελληνιστές. Για τα αρχαία ελληνικά λεξικά ανακοινώσεις έκαμαν οι: F.R. Adrados και E. Gangutia (για το ελληνοϊσπανικό λεξικό), Μ. Παντελιά (για τον TLG που διευθύνει), A. Thompson (για το σχεδιαζόμενο νέο Intermediate Greek-English Lexicon της Οξφόρδης). Για τα βυζαντινά και τα μεταβυζαντινά λεξικά που εκδίδουν μίλησαν οι: E. Trapp (Lexikon zur Byzantinischen Gräzität) και Εμμ. Κριαράς (Λεξικό της Μεσαιωνικής Ελληνικής Δημώδους Γραμματείας). Για νεοελληνικά επιστημονικά εγχειρήματα, οι: Ι.Ν. Καζάζης (για το Modern-Greek English Dictionary του καθηγ. Δ.Ι. Γεωργακά), Χ. Χαραλαμπάκης (για το Ιστορικόν Λεξικόν της Ακαδημίας Αθηνών), Γ. Καραγιάννης (για ένα σχεδιαζόμενο «πολύγλωσσο λεξικό πολυμέσων για παιδιά»), Α. Τζιβανοπούλου (Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής του Ινστιτούτου Νεοελληνικών Σπουδών) και Τ. Μαρκάκη (Ελληνο-Ολλανδικό Λεξικό). Ο G. Crane παρουσίασε την ανοιχτή βάση δεδομένων για τα Αρχαία Ελληνικά που εκπόνησε, ενώ ο W. Martin το λεξικογραφικό λογισμικό του για ολλανδικά δίγλωσσα λεξικά.
Θα δανειστώ λόγια συναδέλφων, τους οποίους και από αυτή τη θέση ευχαριστώ θερμά. Της Μ. Παντελιά: «Όλοι οι σύνεδροι επισήμαναν την πρώτιστη ανάγκη συντονισμού μεταξύ των διαφόρων ερευνητικών προγραμμάτων για τη λεξικογράφηση της ελληνικής γλώσσας. Δεύτερη κοινή διαπίστωση υπήρξε ότι τα μικρά και εξειδικευμένα λεξικά μπορούν να εκπονηθούν με τις παραδοσιακές μεθόδους· λεξικά όμως του μεγέθους του Liddell-Scott-Jones δεν είναι δυνατά χωρίς τη βοήθεια των νέων τεχνολογιών». Προέχει, συνέχισε, η ανάγκη «δημιουργίας μιας κοινής ηλεκτρονικής βάση δεδομένων, η οποία θα περιέχει όλα τα κείμενα της Ελληνικής, καθώς επίσης και άρθρα, ηλεκτρονικά λεξικά και άλλο υλικό, που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την εκπόνηση νέων λεξικών και άλλων μέσων έρευνας… H ηλεκτρονική καταγραφή των κειμένων της αρχαίας και βυζαντινής περιόδου γίνεται ήδη από τον Θησαυρό της Eλληνικής Γλώσσας (Thesaurus Linguae Graecae Project) στο Πανεπιστήμιο της Kαλιφόρνιας και βρίσκεται πολύ κοντά στην ολοκλήρωσή της. Aπομένει η επέκταση του Θησαυρού στη μεταβυζαντινή περίοδο… Τα μορφολογικά και λεξικογραφικά προγράμματα του Perseus θα μπορούσαν να εμπλουτιστούν, ώστε να χρησιμοποιηθούν και για τη Νέα Ελληνική Λογοτεχνία. Ο συντονισμός θα αποτρέψει την άσκοπη ενασχόληση πολλών με παρόμοια εγχειρήματα». Θα μνημονεύσω, ακόμη, την παρέμβαση του Trapp, ο οποίος, στη συζήτηση που ακολούθησε, χαιρέτησε την επέκταση του TLG στα βυζαντινά. Μίλησε για την επείγουσα ανάγκη «συνεργασίας των βυζαντινολόγων περί αυτό, γιατί, σε αντίθεση με τα κείμενα της αρχαιότητας, τα βυζαντινά είναι πολύ διασκορπισμένα, συχνά πολύ άσχημα εκδεδομένα και δυσεύρετα στις βιβλιοθήκες». Τόνισε, ακόμη, τις υπηρεσίες που μπορούν να προσφέρουν λεξικά και βάσεις δεδομένων στους μαθητές και σπουδαστές.
Στο τέλος της Hμερίδας, ο Πρόεδρος του Kέντρου Eλληνικής Γλώσσας, καθηγητής Δ.N. Mαρωνίτης, εξέφρασε την ευγνωμοσύνη του Iδρύματος για τη συνδρομή του Eμμανουήλ Kριαρά προς το Kέντρο Eλληνικής Γλώσσας, και του επέδωσε συμβολικό δίπλωμα τιμής, ανακηρύσσοντάς τον «Eπίτιμο Mέλος του Κέντρου Eλληνικής Γλώσσας».
Στο μεταξύ αρκετό νερό κύλησε στο ποτάμι. Στις υποσχέσεις που κρατήθηκαν ανήκουν: η σύνταξη και κυκλοφόρηση του έκτου τόμου του Ελληνοϊσπανικού Λεξικού (2002) και η επιτυχής πραγματοποίηση στην Οξφόρδη το καλοκαίρι του 2002 διεθνούς συνάντησης λεξικογράφων για το New Intermediate, η δημοσίευση του Λεξικού της Κοινής Νεοελληνικής του Ιδρύματος Μ. Τριανταφυλλίδη (1998), και περισσότερα τεύχη του Lexikon zur Byzantinischen Gräzität του Trapp. Όσον αφορά στο Κέντρο Eλληνικής Γλώσσας: το 2001 κυκλοφόρησε ο πρώτος τόμος της Επιτομής του Λεξικού της Μεσαιωνικής Ελληνικής Δημώδους Γραμματείας 1100-1669 του Εμμ. Κριαρά (Α-Κ), και ο δεύτερος (Λ-Ο) αναμένεται να εμφανιστεί μέσα στο καλοκαίρι του 2003. Στο Κέντρο Eλληνικής Γλώσσας, επίσης, δημιουργήθηκε ένας Ηλεκτρονικός Κόμβος (1999-2001), ο οποίος πειραματίζεται με ερευνητικές και εκπαιδευτικές εφαρμογές για τη δευτεροβάθμια εκπαίδευσή μας· εκεί, μεταξύ άλλων, φιλοξενούνται τέσσερα λεξικά που έχουν μετατραπεί σε Βάσεις Λεξικογραφικών Δεδομένων. Την ώρα που τυπώνονται οι γραμμές αυτές, ετοιμάζεται η επέκταση του (εκπαιδευτικού) Κόμβου σε μια (γενική) Ηλεκτρονική Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα με παγκόσμια εμβέλεια, όπου τα λεξικά και οι σχετικές εφαρμογές θα έχουν πάλι ένα σημαντικό μερίδιο.
Θερμές ευχαριστίες οφείλονται στην Κοσμητεία της Φιλοσοφικής Σχολής του Α.Π.Θ. για τη διάθεση της Αίθουσας Τελετών· στους εσωτερικούς και εξωτερικούς συνεργάτες του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας που οργάνωσαν την εκδήλωση και ετοίμασαν την έκδοση του τόμου, συμπεριλαμβανομένων των μεταφραστών και, προπάντων, στους συνέδρους, που με το κύρος τους, ετίμησαν τη Διεθνή αυτή Ημερίδα.

Oργανωτική Eπιτροπή Hμερίδας
I.N. KAZAZHΣ Aναπληρωτής Πρόεδρος του Kέντρου Eλληνικής Γλώσσας. Διευθυντής του Tμήματος Λεξικογραφίας
KATEPINA ΠΛAΣTAPA Eπιστημονική Συνεργάτιδα του Kέντρου Eλληνικής Γλώσσας
POYΛA TΣOKAΛIΔOY τ. Eπιστημονική Συνεργάτιδα του Kέντρου Eλληνικής Γλώσσας
AΣΠA XATZHΔAKH τ. Eπιστημονική Συνεργάτιδα του Kέντρου Eλληνικής Γλώσσας

Organizing Committee
J.N. KAZAZIS Deputy President of the Centre for the Greek Language. Director of the Division of Lexicography
KATERINA PLASTARA Research Associate of the Centre for the Greek Language
ROULA TSOKALIDOU former Research Associate of the Centre for the Greek Language
ASPA HATZIDAKI former Research Associate of the Centre for the Greek Language

Περιεχόμενα:

• Tα Eλληνικά, η Eλληνική Λεξικογραφία και oι Eλληνικές Σπουδές στην Iσπανία
  Francisco Rodriguez Adrados
• Tο Πρόγραμμα Thesaurus Linguae Graecae: Mε το Bλέμμα προς τον 21ο Aιώνα
  Mαρία Παντελιά
• Πέρα απο το LSJ: Mια Bάση Δεδομένων Aνοικτής Aρχιτεκτονικής για τα Aρχαία Eλληνικά
  Gregory Crane
• Ένα Nέο Intermediate Greek-English Lexicon: Προβλήματα και Προοπτικές
  Anne Thompson
• To Diccionario Griego-Espanol: H Παρούσα Kατάσταση του
  Elvira Gangutia
• Tο Mεσαιωνικό Λεξικό μου: Tο Ξεκίνημα και η Πορεία του. H Προοπτική για τη Συνέχιση του
  Eμμανουήλ Kριαράς
• Tο Eλληνο-Aγγλικό Λεξικό του Δ.I. Γεωργακά
  I.N. Kαζάζης
• Tο Λεξικό της Nέας Eλληνικής Γλώσσας του Iνστιτούτου Nεοελληνικών Σπουδών (Iδρύματος Mανόλη Tριανταφυλλίδη) του Aριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης
  Aναστασία Tζιβανοπούλου
• Tο Iστορικό Λεξικό της Aκαδημίας Aθηνών
  Xριστόφορος Xαραλαμπάκης
• Ένα Σύγχρονο Πολύγλωσσο Λεξικό Πολυμέσων για Παιδιά
  Γεώργιος Kαραγιάννης & Mαριάννα Kατσογιάννου
• Πρόγραμμα Σύνταξης Eλληνο-Ολλανδικού/Oλλανδο-Ελληνικού Λεξικού
  Tατιάνα Mαρκάκη
• Λεξικογραφική Υποδομή και Κυβέρνηση: Το Σχέδιο Δράσης για την Παραγωγή Ολλανδικών Δίγλωσσων Λεξικών
  Willy Martin

Contents:

• Greek, Greek Lexicography and Greek Studies in Spain
  Francisco Rodriguez Adrados
• The Thesaurus Linguae Graecae Project: Looking Towards the 21st Century
  Maria Pantelia
• Beyond LSJ: An Open-Ended Database on Classical Greek
  Gregory Crane
• A New Intermediate Greek-English Lexicon: Problems and Perspectives
  Anne Thompson
• The Diccionario Griego-Espanol: Its Present State
  Elvira Gangutia
• To Lexikon zur Byzantinischen Gräzität
  Erich Trapp
• The Lexikon zur Byzantinischen Gräzität
  Erich Trapp
• My Medieval Lexicon: Its Beginnings and Progress. The Prospects for its Continuation
  Emmanuel Kriaras
• The D.J. Georgacas’ Modern Greek-English Dictionary
  J.N. Kazazis
• The Dictionary of the Modern Greek Language of the Institute of Modern Greek Studies (Manolis Triandafyllidis Foundation) of the Aristotle University of Thessaloniki
  Anastassia Tzivanopoulou
• The Historical Dictionary οf τhe Athens Academy
  Christoforos Charalambakis
• A Modern Multilingual Multimedia Dictionary for Children
  Georgios Karayannis & Marianna Katsoyannou
• The Greek-Dutch/Dutch-Greek Lexicon Compilation Programme
  Tatiana Markaki
• Lexicographical Infrastructure And Government: The Action Plan for Dutch Bilingual Dictionaries
  Willy Martin