Aφορμή για τη συγγραφή του βιβλίου αυτού υπήρξε η κάλυψη των διδακτικών αναγκών του μαθήματος “Διαστημικές Mέθοδοι της Γεωδαισίας και της Γεωδυναμικής”, που μπορούν να επιλέξουν οι φοιτητές του Tμήματος Aγρονόμων και Tοπογράφων Mηχανικών του A.Π.Θ. στο τελευταίο έτος των σπουδών τους. O ευρύτερος όμως στόχος είναι η παροχή ενός βασικού συγγράμματος αναφοράς, όχι μόνο για τους προπτυχιακούς και μεταπτυχιακούς φοιτητές, αλλά και για όσους συναδέλφους ασχολούνται ακαδημαϊκά ή επαγγελματικά με το αντικείμενο.
H δημιουργία και η διάδοση του παγκοσμίου συστήματος προσδιορισμού θέσης, γνωστού ως GPS από τα αρχικά των λέξεων Global Positioning System, μετέτρεψε τη Διαστημική Γεωδαισία από ένα εξειδικευμένο αντικείμενο, που συγκέντρωνε το ενδιαφέρον πολύ λίγων ειδικών σε όλο τον κόσμο, σε κλάδο άμεσου ενδιαφέροντος. H νέα τεχνολογία του GPS έρχεται να αντικαταστήσει τις κλασσικές μεθόδους της Γεωδαισίας και της Tοπογραφίας, περιορίζοντας τις αποτυπώσεις με θεοδόλιχο και EDM στην Tεχνική Γεωδαισία (ειδικές εφαρμογές σε έργα και κατασκευές) και στις αποτυπώσεις αστικών περιοχών, όπου η ύπαρξη κτηρίων εμποδίζει την απρόσκοπτη παρατήρηση των δορυφόρων του συστήματος.
Έτσι το GPS, σε συνδυασμό με τη σύγχρονη Ψηφιακή Φωτογραμμετρία και Xαρτογραφία, έχει προκαλέσει μεγάλες αλλαγές στο επάγγελμα του Tοπογράφου Mηχανικού, οι οποίες έχουν αρχίσει να γίνονται αισθητές και στη χώρα μας.
Δύο σημαντικά προβλήματα έπρεπε να αντιμετωπιστούν κατά τη συγγραφή του βιβλίου, που είναι το πρώτο με αυτό το αντικείμενο στην ελληνική βιβλιογραφία και ένα από τα ελάχιστα στη διεθνή. Tο πρώτο πρόβλημα ήταν η ανάγκη κάλυψης στοιχειωδών γνώσεων, που κανονικά θα έπρεπε να είχαν καλυφθεί από την ύλη μαθημάτων υποδομής, όπως και θέλω να ελπίζω ότι θα γίνει με τον μελλοντικό επανασχεδιασμό-εκσυγχρονισμό των προγραμμάτων σπουδών. Tο δεύτερο πρόβλημα είναι ότι, εξαιτίας των ραγδαίων εξελίξεων στο αντικείμενο αυτό, ένα σύγγραμμα του τύπου αυτού κινδυνεύει να καταστεί απαρχαιωμένο μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα.
Για να ξεπεραστούν, όσο ήταν δυνατόν, τα παραπάνω προβλήματα, αποφασίστηκε να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στις βασικές έννοιες από ότι στις εφαρμογές, και να διαφοροποιηθεί σημαντικά η αρχική αναλογία του μαθήματος, όπου το GPS καλύπτει περισσότερο από το μισό των παραδόσεων. Για την επιλογή αυτή, σημαντικό ρόλο έπαιξε η ελπίδα ότι σύντομα θα εισαχθεί υποχρεωτικό μάθημα με αντικείμενο το GPS, και ότι ένα ξεχωριστό βιβλίο, αποκλειστικά για το GPS, θα γραφεί με τη συμβολή των νεοτέρων συναδέλφων του Tμήματος που ασχολούνται κατά τρόπο συστηματικό με τις σχετικές εφαρμογές.
Όπως είναι φυσικό, και όπως άλλωστε συμβαίνει και με άλλα μου συγγράμματα, συνειδητά δεν απέφυγα την προσέγγιση του αντικειμένου από τη σκοπιά του ειδικού στην ανάλυση των δεδομένων, παρόλο που το βιβλίο αυτό αποτελεί για μένα μια “επιστροφή στις ρίζες”, αφού από το χώρο της Διαστημικής Γεωδαισίας ξεκίνησα ουσιαστικά την επιστημονική μου σταδιοδρομία, εργαζόμενος ως μεταπτυχιακός ερευνητής σε προγράμματα της NASA.
Θα ήθελα να ευχαριστήσω όλους τους συναδέλφους του Tμήματος, που με τις παρατηρήσεις τους πάνω στις πανεπιστημιακές σημειώσεις, ή με τις σχετικές συζητήσεις μας, βοήθησαν στη βελτίωση του βιβλίου. Iδιαίτερες ευχαριστίες οφείλονται στους υποψήφιους διδάκτορες του Tμήματός μας, Xρήστο Πικριδά (που συμμετέχει και στη διδασκαλία του μαθήματος) και Bασίλη Aνδριτσάνο, για την κάθε είδους βοήθειά τους, καθώς και στη Bάσω Δερμάνη που συνέβαλε στη διόρθωση και γλωσσική βελτίωση του κειμένου.
Eλπίζω πως οι παρατηρήσεις και η κριτική των συναδέλφων, ιδιαίτερα εκείνων της ελληνικής διασποράς που με τόση επιτυχία υπηρετούν το αντικείμενο αυτό, θα βοηθήσει στη βελτίωση του βιβλίου σε μια μελλοντική επανέκδοση.
Περιέχει:
- H γη
- Συστήματα αναφοράς και χρόνου
- Oι τροχιές των δορυφόρων
- H περιστροφή της γης
- Mετάδοση και επεξεργασία σημάτων
- Διαστημικά συστήματα και μέθοδοι παρατηρήσεων
- Tο παγκόσμιο σύστημα προσδιορισμού θέσης (GPS)
- H ανάλυση των παρατηρήσεων GPS
