Το βιβλίο αυτό δεν είναι ένα ταξίδι στο παρελθόν.
Είναι μία εμβάθυνση στην ιστορική μας αυτογνωσία.
Είναι η ανάδειξη των γεγονότων και των πρωταγωνιστών τους.
Η ιστορία γράφεται πάντα μέσα από αγώνες και την γράφουν οι ίδιοι, οι άνθρωποι.
Τις περισσότερες φορές, οι ηγέτες τους καθορίζουν το μέλλον τους.
Η ευρύτερη περιοχή που εκτείνεται γύρω από τα σημερινά Γρεβενά, δηλαδή η Ήπειρος, η Δυτική Μακεδονία, η Βόρεια Θεσσαλία και ορισμένα τμήματα της Νότιας Αλβανίας και της περιοχής Μοναστηρίου (των Σκοπίων) αποτέλεσε για χρόνια πηγή γεγονότων και εξελίξεων. Η ιστορία που γράφτηκε εδώ, συνεχίζεται στις μέρες μας, μας χαρακτηρίζει και αφήνει επάνω μας τα αποτυπώματά της. Η άγνοια γι’ αυτήν δεν συγχωρείται. Τόσο καιρό, χρόνια, αιώνες, πολλοί είναι εκείνοι (οι άνθρωποι και οι παράγοντες) που μας άφηναν στην υστέρηση, στην ημιμάθεια και στο περιθώριο. Και εμείς συναινούσαμε! Γίναμε συμμέτοχοι στην απόκρυψη της ιστορίας, στην αποδοχή της λήθης, στην απώλεια της ιστορικής μας ταυτότητας.
Η αντίληψη ότι εδώ γύρω, στα μέρη μας, τόσα χρόνια, τόσο καιρό, «δεν έγινε και τίποτα το σπουδαίο», κυριάρχησε. Αυτό είχε κυρίως σαν αποτέλεσμα την αγνωμοσύνη και την αποστροφή στους ηγέτες που γέννησε η πατρίδα μας και την μειονεξία των επόμενων γενεών.
Το βιβλίο που έχετε ανοίξει, μολονότι είναι ένα βιβλίο ιστορίας, είναι ένα παράθυρο. Ένα παράθυρο προς το μέλλον. Πολλοί θα το αντιληφθούν και σαν ένα καθρέφτη. Όπου μέσα του μπορούμε να δούμε καθαρότερα, να δούμε τον εαυτό μας αλλά να δούμε και πίσω μας …στο βάθος της ιστορίας! Γνωρίζοντας την ιστορία του τόπου μας και αναγνωρίζοντας την ιστορική διαδρομή ηγετών μας, μπορούμε να συνειδητοποιήσουμε ποίοι είμαστε, που ανήκουμε, ποιο δρόμο πορευόμαστε.
Τοποθετούμε την περιοχή των Γρεβενών κάθε φορά μέσα στο συνολικό γίγνεσθαι της ευρύτερης περιοχής και της χώρας. Αναδεικνύουμε τους βασικούς συντελεστές, προβάλλουμε τις σχέσεις τους με την κοινωνία, καταγράφουμε την καταγωγή και τη διαδρομή τους. Το νήμα αυτών των γεγονότων, των εξελίξεων, των προσώπων και των διαδρομών κρατάμε στα χέρια μας σήμερα. Το νήμα της ιστορικής αναγνώρισης, καταλήγοντας σε μας, περιμένει τώρα την συνέχειά του…
Εδώ, τίποτα δεν χαρίσθηκε. Όσες φορές κυριάρχησε η πίστη στα ιδανικά, πάντοτε ο τόπος μας πέτυχε πολλά, ανέβηκε ψηλά. Όταν εμφανίστηκε η διχόνοια, ο φθόνος, η μισαλλοδοξία και η προδοσία, ο τόπος πήγε πολλά χρόνια πίσω. Οι σελίδες αυτού του βιβλίου τολμούν να το πουν, τo αποκαλύπτουν, η ζωή και η δράση των ηρώων μας το καταδείχνει.
Εδώ, ποτέ δεν είμασταν στο περιθώριο. Η ιστορία μας έφερνε συνέχεια στο προσκήνιο. Τις προκλήσεις, κάθε εποχής, βρέθηκαν άνθρωποι που τις αντιμετώπιζαν κατά πρόσωπο, με σθένος και γενναιότητα. Μ’αυτόν τον τρόπο αλλά και με τις θυσίες τους, η συνεισφορά μας στην προκοπή της πατρίδας ήταν κάτι παραπάνω από ισότιμη με την «άλλη» Ελλάδα που θεωρούμε ότι «τα έκανε όλα».
Ζήσαμε, όμως, και πολλά χρόνια στο περιθώριο, κυρίως μετά από ήττες, με την εκδικητικότητα των “νικητών” να μας οδηγούν στην αφάνεια, να απομυζούν την ικμάδα και να εκμεταλλεύονται την φιλοπατρία και το φιλότιμo.
Εδώ, γεννήθηκε πολλές φορές η επανάσταση, καταχτήθηκε η ελευθερία και θεμελιώθηκαν προσδοκίες για το καλύτερο.
Εδώ, όμως, υπήρξε και η οπισθοδρόμηση, μαζί με το φόβο, την καχυποψία, την καταδίωξη και την καταστροφή. Χωρίς δυνάμεις για να αντιδράσουμε θετικά, με την αιμορραγία της μετανάστευσης ή της φυγής των καλύτερων ανθρώπων μας, με την αποστροφή στο νέο και την επιστροφή στην εσωστρέφεια και την απομόνωση.
Η φωτογραφημένη αυτή ιστοριογραφία, προσπάθεια και έργο πολλών χρόνων, επεδίωξε να έχει σαν επίκεντρο κυρίως τον άνθρωπο του τόπου μου.
Η καταξίωση των αγωνιστών της ιστορίας είναι καθήκον μας και αποτελεί τον φωτεινό σηματοδότη. Ο προσδιορισμός μας στον ιστορικό χρόνο και χώρο και η σχέση μας με τον υπόλοιπο χώρο αποτελεί κεντρικό σημείο αναφοράς.
Τα πρόσωπα αναδεικνύονται φωτιζόμενα μέσα από τα γεγονότα.
Η εκδοτική αυτή προσφορά στην ιδιαίτερη πατρίδα και τους ανθρώπους της, ελπίζω να ολοκληρωθεί με την επόμενη έκδοση που θα είναι αφιερωμένη στο πολιτισμό του τόπου μας και στις προοπτικές μιας βιώσιμης, αειφόρου ανάπτυξης, με κυρίαρχο στοιχείο το σεβασμό στην ιστορία και την προστασία του περιβάλλοντος.
Περνώντας την έκδοση αυτή στους συμπολίτες μου, θα ήθελα να ευχαριστήσω εκείνους (φίλους και συμπατριώτες), (τους κατονομάζω στις σελίδες του βιβλίου), οι οποίοι βοήθησαν σημαντικά στην τεκμηρίωση αυτής της προσπάθειας, τους χορηγούς ιστορικών στοιχείων και φωτογραφιών, τους ιστορικούς ερευνητές και τους αρθρογράφους επί μέρους άρθρων, όπως επίσης και όλους εκείνους που κατά τη συνεργασία μας με έκδηλο ενδιαφέρον με παρότρυναν στην συνέχιση της προσπάθειας, αφού και οι ίδιοι γίνονταν συμμέτοχοι στην αναζήτηση της ιστορικής αλήθειας. Ιδιαίτερα θα ήθελα να ευχαριστήσω, τον ζωγράφο κ. Χ. Πανίδη για τη διάθεση του έργου του, που κοσμεί το εξώφυλλο της έκδοσης. Επίσης πρέπει να ευχαριστήσω τα μέλη της α.μ.κ.ε. «Αναμόρφωση» και του συλλόγου «Όμιλος Παρέμβασης» για την υποστήριξη της έκδοσης και του έργου. Ακόμη θα πρέπει να αναγνωρίσω την συνεισφορά του κ. Αρη Σύρμου, της εκδότριας εταιρείας Π. Ζήτη & Σία ΟΕ για το τεχνικά άρτιο τελικό αποτέλεσμα που κρατάτε στα χέρια σας.
ΠEPIEXOMENA
- Kεφάλαιο 1: Αρχαίοι χρόνοι
- Οι προϊστορικοί χρόνοι των Γρεβενών
- Τυμφαία – Ελιμεία – Στυμφαλία
- Ο πολιτισμός της Ελιμείας και τα Γρεβενά
- Αυλαί και Γρεβενά
- Η ανασκαφή στο «Καστρί» Αλατόπετρας – Πολυνερίου Γρεβενών
- Kεφάλαιο 2: Ρωμαίοι, Βυζάντιο και Φράγκοι
-
- Kεφάλαιο 3: Οι Τούρκοι στην περιοχή των Γρεβενών
- Η οργάνωση του Τουρκικού κράτους
- Το παζάρι του Μαυρονόρους
- Kεφάλαιο 4: Το Αρματολίκι των Γρεβενών
- Εξεγέρσεις των Ελλήνων κατά των κατακτητών
- Οι αρματολοί Ζήδρος, Ντελή-Δήμος, Τότσκας, Πρίφτης, Μπλαχάβας
- Ο Αλή Πασάς και οι Ζιακαίοι
- Ο Θ. Ζιάκας
- Η προετοιμασία για την επάνοδο – Η εισβολή στα Γρεβενά
- Η Μάχη της Διμηνίτσας
- Η Επανάσταση του 1854
- Αλλα ιστορικά πρόσωπα του Εθνικού Αγώνα
- Ο Μητροπολίτης Τρικάλων Διονύσιος
- Ο Νικοτσάρας
- Γρεβενιώτες αγωνιστές στο Μεσολόγγι
- Η εξέγερση του Κολινδρού και οι Αβδελιώτες της Βέροιας
- Ο οπλοποιός Κ. Δημίδης
- Ο Γεώργιος Μίσιος
- Ο Ρήγας Βελεστινλής
- Kεφάλαιο 5: Ο Χριστιανισμός
- Όσιος Νικάνορας (1491-1549)
- Κοσμάς Αιτωλός (1714-1779)
- Ο Αγιος Γεώργιος από το Τσούρχλι (1808-1838)
- Ο νεομάρτυρας Δημήτριος από την Σαμαρίνα
- Σαμαριναίοι Ζωγράφοι
- Η Εκκλησία των Γρεβενών
- Το μοναστήρι των Αγίων Ταξιαρχών
- Η σύνθεση του πληθυσμού και οι Βαλαάδες του Ν. Γρεβενών
- Πρόσωπα της εποχής μας
- Kεφάλαιο 6: Ορεινοί δρόμοι στη Βόρεια Πίνδο
- Για την επικοινωνία – τις μεταφορές – το εμπόριο
- Η Επικοινωνία των Κοινοτήτων
- Διαδρομές
- Η επικοινωνία με το Ζαγόρι
- Kεφάλαιο 7: Οι Βλάχοι
- Η διασπορά και οι μετακινήσεις τους
- Γιάννης και Μιλτιάδης Μανάκης
- Οι Κουπατσαραίοι
- Kεφάλαιο 8: Μετά το 1854
- Ο Λεωνίδας Χατζημπύρος
- Γκαρέλιας και Ισμαήλ Αγάς
- Kεφάλαιο 9: Οι Λήσταρχοι
-
- Kεφάλαιο 10: Μακεδονικοί Αγώνες
- Η Βουλγαρική δράση – Η εξέγερση του Ίλιντεν
- Ίδρυση του Ελληνικού «Μακεδονικού Κομιτάτου»
- Η επιχείρηση κατά της Αβδέλλας
- Η Μάχη του Όρλιακα
- Ο καπετάν Λούκας-Κόκκινος
- Ο Επίσκοπος Αγαθάγγελος
- Αιμιλιανός Λαζαρίδης
- Διαμαντής Μάνος
- Ο Βερβέρας
- Αθανάσιος Μπρούφας
- Kεφάλαιο 11: Τα χρόνια μετά την Απελευθέρωση
- Απελευθέρωση Δεσκάτης και Γρεβενών
- Ο Νικόλαος Κουσίδης
- Βαλκανικοί Πόλεμοι – Μικρασιατική Καταστροφή – Μεσοπόλεμος
- Οι Μικρασιάτες πρόσφυγες του Ν. Γρεβενών
- Kεφάλαιο 12: Η Ιταλική Εισβολή του 1940
- Η Μάχη της Πίνδου
- Η συμμετοχή του Λαού – Αφηγήσεις στρατιωτών
- Kεφάλαιο 13: Εθνική Αντίσταση
- Η Μάχη στο Σνίχοβο
- Η Ανασυγκρότηση των αντάρτικων ομάδων Γρεβενών
- Η Μάχη του Φαρδύκαμπου
- Η συγκρότηση των Αρχηγείων Γρεβενών
- Απελευθέρωση Γρεβενών
- Η αιχμαλωσία της Ιταλικής φρουράς στη Βωβούσα
- Το Αρχηγείο Πίνδου
- Η ίδρυση του αρχηγείου Δυτικής Μακεδονίας
- Εκκαθαριστικές επιχειρήσεις Γερμανικού στρατού 1943-1944
- Βασίλης Γκανάτσιος (καπ. Χείμαρος)
- Ο Ανδρέας Τζήμας (Βασ. Σαμαρινιώτης)
- Ο Μιχάλης Χατζής
- Ο Δημήτρης Καρατζόπουλος (καπ. Φωτεινός)
- Ο Θάνος Φείδας
- ΕΜΦΥΛΙΟΣ: Επιχειρήσεις κατά τον εμφύλιο – Επιχείρηση Γρεβενών 25/7/1947
- Kεφάλαιο 14: Το ταξίδι της μεγάλης φυγής
- Η Μετανάστευση
- Η Εκπαίδευση
- Kεφάλαιο 15: Η Δεσκάτη
Η Δεσκάτη σαν τόπος εξορίας -
- Kεφάλαιο 16: Γρεβενά: Η καταστροφή μιας πόλης που υπάρχει μόνο στις μνήμες μας
- Η Χούντα στα Γρεβενά
- Μετά το 1974
- Η συνεδρίαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Απασχόλησης στη Βασιλίτσα
- Ο Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας στα Γρεβενά
- Ο Υπουργός Εξωτερικών Γ. Παπανδρέου στα Γρεβενά
- Ο Πρωθυπουργός Κ. Σημίτης στα Γρεβενά
- Ολυμπιακοί Αγώνες 2004. Τα Γρεβενά συμμετέχουν
- Ο Πρωθυπουργός Κ. Καραμανλής στα Γρεβενά
- Πρόσωπα
- Γ. Μπούσιος
- Αλέξανδρος Λαδάς
- Κωνσταντίνος Ταλιαδούρης
- Κώστας Βελλίδης
- Η κινηματογραφική ταινία «Μεγαλέξαντρος»
- Ο Θανάσης Οικονόμου
- Ο Ελευθέριος Τζιόλας
- Βαγγέλης Κουτσοτόλης – Πασχάλης Αρβανιτίδης
- Νίκος Παπατάκης
- Το Μαθητικό Θέατρο
- Ο ΠΥΡΣΟΣ και ο ΧΟΣΓ
- Οι σύγχρονοι Μουσικοί των Γρεβενών
- Ο Αριστοτέλης Βαρσάμης
- Ο Σεισμός της 13/5/1995
- Kεφάλαιο 17: Τα έργα του μέλλοντός μας
-
- Kεφάλαιο 18: Ο συγγραφέας – Οι συλλογικές δράσεις
Ομιλίες – Ντοκουμέντα