Πάσχα Ιερόν, Πάσχα Μέγα, Πάσχα Πανσεβάσμιο
Πάσχα Κυρίου Πάσχα
H λέξη Πάσχα προέρχεται από την εβραϊκή Πεσάχ, μάλιστα δε την αραμαϊκή που μιλούσε ο Χριστός Pashah. Η εβραϊκή λέξη Πεσάχ προέρχεται από την αιγυπτιακή Πισάχ, που είναι γιορτή της Εαρινής Ισημερίας και σήμαινε το πέρασμα, τη διάβαση του Ήλιου από τον Ισημερινό.
Οι Εβραίοι κατά την παραμονή τους στην Αίγυπτο υιοθέτησαν τη γιορτή κι εξακολούθησαν να τη γιορτάζουν και μετά την επιστροφή τους στην Παλαιστίνη με διαφορετικό όμως περιεχόμενο. Δεν σήμαινε πια γι’ αυτούς τη διάβαση του ήλιου από τον Ισημερινό, αλλά την ανάμνηση του περάσματος, τη διάβαση της Ερυθράς Θάλασσας, που οι Εβραίοι πέρασαν χάρη στο θαύμα του Μωυσή «αβρόχοις ποσίν». Έτσι η γιορτή αυτή στους Εβραίους πήρε αρχικά εθνικό χαρακτήρα. Έπειτα όμως εναρμονίστηκε με τη γεωργική τους παραγωγή. Γιόρταζαν το Πάσχα την εποχή που τα στάχυα είχαν πια ωριμάσει και μπορούσαν να τα προσφέρουν ως «απαρχές» ως πρώτους δηλ. καρπούς στο βωμό. Ακολουθούσε η χαρμόσυνη περίοδος του θέρους και η Πεντηκοστή.
Οι χριστιανοί πήραν το Πάσχα από τους Eβραίους, αλλά του έδωσαν καινούργιο περιεχόμενο. Το Πεσάχ επιστρέφει ετυμολογικά στην ελληνική λέξη Πάσχα > πάσχω (=υποφέρω, πονώ) και κατ΄ επέκταση σημαίνει το πάθος και την ανάσταση του Χριστού. Δηλαδή Πάσχα > Πεσάχ > Πισάχ.
Η A’ Οικουμενική σύνοδος το 325μ.Χ. όρισε το χριστιανικό Πάσχα να γιορτάζεται την πρώτη Κυριακή μετά την πανσέληνο της εαρινής ισημερίας. Κι αυτό για δύο λόγους: Πρώτον να διαφοροποιηθεί από το εβραϊκό Πάσχα που γιορτάζονταν ανήμερα την πανσέληνο και δεύτερον να εναρμονιστεί με το ιστορικό γεγονός της ανάστασης που συνέβη μετά το εβραϊκό Πάσχα.
Το Πάσχα και η Aνάσταση έχει για το λαό μας κι άλλη σημασία στα χρόνια της σκλαβιάς. Σημαίνει το πάθος, τα μαρτύρια του λαού και την ανάσταση του Γένους. «Καλή Ανάσταση, αδέλφια» ήταν η ευχή. Που σημαίνει την ελευθερία από τις δοκιμασίες και τα βάσανα του ελληνικού λαού.
Το Πάσχα στην Ελλάδα περιέχει και προχριστιανικά στοιχεία. Αυτή την προέκταση την έχει αποδώσει ο λαός μας με τον όρο Λαμπρή. Δύσκολα, άλλη λεξη (τη χρησιμοποιεί κι ο Σολωμός) θα μπορούσε να περικλείσει μέσα της την αρχαία ελληνική μυθοπλασία του φωτός, το ανανεούμενο θαύμα της ζωής μέσα στο οποίο εντάσσεται η ανάσταση του Ιησού. Εξάλλου, ο Χριστός ταυτίζεται με το φως, τον ήλιο. Είναι ο ήλιος της Δικαιοσύνης.
Η ανάσταση της φύσης, η φωτοχυσία της άνοιξης λατρεύτηκε από πολλούς λαούς. Το πέρασμα του ήλιου από τον Ισημερινό, την εαρινή ισημερία γιόρταζαν οι Αιγύπτιοι, οι Βαβυλώνιοι, οι Βόρειοι Ευρωπαίοι που λάτρευαν το φως. Το δηλώνουν οι λέξεις Easter στην αγγλική, Ostern στη Γερμανική. Έχουν σχέση με τη θεά της αυγής και της άνοιξης των Σαξώνων Eastre. Οι λαμπρές τελετουργίες προς την τιμή της γίνονταν την περίοδο της εαρινής ισημερίας. Επίσης, οι ειδωλολατρικές λέξεις Sunday (ημέρα του ήλιου) και Sontag πέρασαν στη χριστιανική θρησκεία κι άλλαξαν σημασία, Κυριακή – ημέρα του Κυρίου. Όπως και οι παγανιστικές λέξεις Easter και Ostern πήραν τη χριστιανική σημασία Πάσχα.
Πάσχα λέει ο Ν. Καζαντζάκης σημαίνει το πέρασμα απ’ το σκοτάδι στο φως, απ΄τη σκλαβιά στην ελευθερία. Ο Ιησούς προχωρεί παραπέρα: «Ετούτο το Πάσχα που γιορτάζουμε απόψε σημαίνει το πέρασμα απ’ το θάνατο στην αθανασία». Ο Χριστός πόνεσε κι ο πόνος άγιασε. Πολέμησε ως την τελευταία στιγμή κι ο πειρασμός νικήθηκε. Σταυρώθηκε ο Χριστός κι από τότε νικήθηκε ο θάνατος. «Θανάτω θάνατον πατήσας».
Ο Αναστάστιος Τιράνων λέει: «Η λέξη Πάσχα σημαίνει πέρασμα από τον χώρο του φόβου και της αποκαρδίωσης στην περιοχή της ελπίδας». Και η εκκλησιαστική ποίηση προχωρεί παραπέρα:
Χριστός ανέστη εκ νεκρών
Θανάτω θάνατον πατήσας
Και τους εν τοις μνήμασι
Ζωήν χαρισάμενος
Περιεχόμενα
Mεγάλη Eβδομάδα
Mεγάλη Δευτέρα
Mεγάλη Tρίτη
Mεγάλη Tετάρτη
Mεγάλη Πέμπτη
Mεγάλη Παρασκευή
Θρησκευτικό Δράμα – Θρήνοι – Mοιρολόγια
- Xριστός Πάσχων
- Mοιρολόγια (Pόδος, Tήνος, Λήμνος, Θράκη, Kρήτη, Kύπρος…)
