Το Συντακτικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας σε Πίνακες

Το βιβλίο αυτό αποτελεί μια βελτιωμένη έκδοση του Συντακτικού της αρχαίας ελληνικής γλώσσας σε πίνακες που κυκλοφόρησε τον Οκτώβριο του 2000. Η επανέκδοσή του κρίθηκε αναγκαία προκειμένου να καλύψει πιο σωστά και μεθοδικά, με περισσότερες ασκήσεις και πιο σωστά κατανεμημένες, το ήδη πλούσιο συντακτικό υλικό που διέθετε η προηγούμενη έκδοση. Και αυτό γιατί ο γράφων, μέσα από τη διδασκαλία, διέκρινε αυτή την αναγκαιότητα, η οποία υπηρετεί με μεγαλύτερη συνέπεια τον αρχικό στόχο που είναι να επισημάνει αλλά και να παρουσιάσει με τρόπο εύληπτο και ευκολοδιάβαστο τα βασικά συντακτικά φαινόμενα της αρχαίας ελληνικής γλώσσας.
Η ύλη του παραμένει διαρθρωμένη σε ενότητες, από τις οποίες το πρώτο μέρος περιλαμβάνει πίνακες που αντιστοιχούν τη θεωρία με τα οικεία της παραδείγματα, το δεύτερο μέρος εμβαθύνει στα συντακτικά φαινόμενα, φωτίζοντάς τα πολύπλευρα με παρατηρήσεις και σημειώσεις ενώ στο τρίτο μέρος παρατίθενται για εμπέδωση ασκήσεις, που αναφέρονται στα συντακτικά της φαινόμενα.
Συνολικά το βιβλίο περιέχει 79 ασκήσεις (η πρώτη έκδοση περιελάμβανε 40 ασκήσεις) και 2133 παραδείγματα, που προσφέρουν πλουσιότατο υλικό για διδασκαλία στο διδάσκοντα, για άσκηση και τριβή με την ύλη στο μαθητή. Στο τέλος του βιβλίου δίνονται απαντήσεις σε όλες τις ασκήσεις που παρατίθενται κατά ενότητες.
Η πρωτοτυπία της συγγραφικής αυτής προσπάθειας έγκειται κυρίως στο ότι η θεωρία δίνεται κατ΄ αντιστοιχία με το παράδειγμά της. Έτσι ο μαθητής την αντιλαμβάνεται, την κατανοεί αλλά και την αφομοιώνει άμεσα. Πέρα όμως απ’ αυτό, η διάκριση των βασικών γνώσεων για κάθε συντακτικό φαινόμενο (πρώτο μέρος κάθε ενότητας) από την εμβάθυνση στο φαινόμενο αυτό με επιπλέον παρατηρήσεις σε ειδικότερες περιπτώσεις (δεύτερο μέρος κάθε ενότητας) καλύπτει τις ανάγκες τόσο του αρχάριου, όσο και εκείνου που αναζητά τη γνώση της δομής του λόγου με υψηλές απαιτήσεις. Τέλος, οι απαντήσεις επιτρέπουν στους μαθητές να ελέγξουν το κατά πόσο αντιμετώπισαν με επιτυχία τις προτεινόμενες ασκήσεις.
Το κύριο βάρος όμως της επανέκδοσης δόθηκε στην ταξινόμηση των ασκήσεων. Αυτές για κάθε συντακτικό φαινόμενο διακρίνονται σε δύο ομάδες ενώ κριτήριο κατάταξης σ’ αυτές αποτέλεσε ο βαθμός δυσκολίας. Έτσι οι ασκήσεις της πρώτης ομάδας αφενός προσεγγίζονται ευκολότερα από το μαθητή και μπορούν να διδάσκονται στις μικρότερες τάξεις αφετέρου εξυπηρετεί το συνάδελφο καθηγητή. Επιπλέον έγινε προσπάθεια να συμπεριληφθούν στις ασκήσεις παραδείγματα από τα ήδη γνωστά στους μαθητές αρχαιοελληνικά κείμενα του Γυμνασίου και του Λυκείου.
Λαμβανομένου υπόψη αυτού αλλά και της όλης διάρθρωσης της ύλης, το συγκεκριμένο βιβλίο είναι κατάλληλο να λειτουργήσει και ως μία μέθοδος αυτοδιδασκαλίας για τους μαθητές που από μόνοι τους θέλουν να εντρυφήσουν στη δομή του αρχαίου λόγου. Αυτονόητο είναι βέβαια ότι η συγγραφική αυτή προσπάθεια φιλοδοξεί να λειτουργήσει και ως μια πρόταση προς το διδάσκοντα για μεθοδική διδασκαλία του συντακτικού της αρχαίας ελληνικής γλώσσας.

Περιεχόμενα

Βασικοί Όροι της Πρότασης

• Υποκείμενο

Κατηγορούμενο (απλό – επιρρηματικό – προληπτικό – γενικής έννοιας)
• Γενική κατηγορηματική &#183 Συμφωνία του κατηγορούμενου με το υποκείμενο
  Αντικείμενο
• Ρήματα &#183 Σύνταξη του ρήματος &#183 Με αιτιατική – Aμεσο και έμμεσο αντικείμενο – Με γενική – Με δοτική – Ρήματα με δύο αιτιατικές – Ρήματα με αιτιατική και δοτική – Ρήματα με αιτιατική και γενική – Ρήματα με γενική και δοτική

Προσδιορισμοί: Ομοιόπτωτοι – Ετερόπτωτοι – Επιρρηματικοί

Ομοιόπτωτοι προσδιορισμοί
• Παράθεση &#183 Επεξήγηση &#183 Επιθετικός προσδιορισμός &#183 Κατηγορηματικός προσδιορισμός
  Ετερόπτωτοι και Eπιρρηματικοί προσδιορισμοί
• Η γενική από ουσιαστικά, επίθετα, αντωνυμίες, αριθμητικά, επιρρήματα, επιφωνήματα &#183 Η γενική ως επιρρηματικός προσδιορισμός &#183 Η δοτική ως ετερόπτωτος προσδιορισμός &#183 Η δοτική ως επιρρηματικός προσδιορισμός &#183 Η αιτιατική ως ετερόπτωτος προσδιορισμός &#183 Η αιτιατική ως επιρρηματικός προσδιορισμός

Δοτική προσωπική – Σύγκριση – Αίτιο – Χρόνος – Εγκλίσεις – Είδη του αν – Απρόσωπα ρήματα – Ρηματικά επίθετα

• Δοτική Προσωπική

Σύγκριση
• β’ όρος σύγκρισης &#183 Παράλειψη του β’ όρου &#183 Ενίσχυση του συγκριτικού και υπερθετικού &#183 Σύνταξη του υπερθετικού
  Εκφορά του αιτίου (αναγκαστικό – τελικό – ποιητικό)
  Εκφορά του χρόνου
  Οι εγκλίσεις στις κύριες προτάσεις
• Οριστική &#183 Υποτακτική &#183 Ευκτική &#183 Προστακτική
  Είδη του «αν»
  Απρόσωπα ρήματα και Απρόσωπες εκφράσεις
  Ρηματικά επίθετα
• σε -τεος &#183 σε -τος

Απαρέμφατο – Μετοχή (επιθετική – κατηγορηματική – επιρρηματική)

Απαρέμφατο
• Διάκριση του απαρεμφάτου με βάση τη μετάφραση και το άρθρο &#183 Aναρθρο απαρέμφατο &#183 Το άναρθρο απαρέμφατο ως αντικείμενο &#183 Έναρθρο απαρέμφατο &#183 Υποκείμενο του απαρεμφάτου
• Το κατηγορούμενο στην ταυτοπροσωπία και ετεροπροσωπία
  Μετοχή
• Επιθετική μετοχή – Διάκριση της επιθετικής μετοχής &#183 Κατηγορηματική μετοχή &#183 Επιρρηματική μετοχή – Χρονική – Αιτιολογική – Τελική – Υποθετική – Εναντιωματική – Τροπική
  Επιρρηματική μετοχή
• Συνημμένη μετοχή &#183 Απόλυτη μετοχή

Δευτερεύουσες προτάσεις – Αναφορική Έλξη – Ευθείες Ερωτηματικές Προτάσεις

Ονοματικές Προτάσεις
• Ειδικές προτάσεις &#183 Πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις – Μερικής άγνοιας – Πώς εισάγονται &#183 Ενδοιαστικές προτάσεις
  Επιρρηματικές Προτάσεις
• Αιτιολογικές προτάσεις &#183 Τελικές προτάσεις &#183 Συμπερασματικές προτάσεις &#183 Υποθετικές προτάσεις – Υποθετικοί λόγοι – Λανθάνοντες υποθετικοί λόγοι &#183 Εναντιωματικές ή παραχωρητικές προτάσεις &#183 Χρονικές προτάσεις – Σύνταξη του πρίν
  Αναφορικές Προτάσεις
• Απλές αναφορικές προτάσεις – Ονοματικές &#183 Αναφορικές επιρρηματικές προτάσεις &#183 Αναφορικές παραβολικές προτάσεις
  Αναφορική έλξη
  Ευθείες ερωτηματικές προτάσεις

Πλάγιος Λόγος

Από τον ευθύ στον πλάγιο λόγο
• Η υπόθεση στον πλάγιο λόγο
  Από τον πλάγιο λόγο στον ευθύ
• Ανάλυση δυνητικού απαρεμφάτου ή μετοχής

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ